Ægir - 01.10.1979, Blaðsíða 20

var þá kominn niður í 8 hvali, miðað við 19 hvali
árið áður og 43 hvali árið 1902. Um aldamótin
fékkst 41 lýsistunna úr hverjum hval að meðaltali,
en seinasta árið sem veiðarnar voru stundaðar
fengust aðeins 32 tunnur úr hval að jafnaði, sem
bendir til lægri meðallengdar tegundanna í aflanum.
Nú var komið að endalokum þessara veiða og
Alþingi setti lög er bannaði allar hvalveiðar á
íslandi eftir árið 1916, en veiðarnar hefðu hætt af
sjálfu sér því þær voru orðnar óarðbærar.
Árið 1935 hófust hvalveiðar aftur hér við land af
íslenskum aðilum og var hvalstöðin staðsett í
Tálknafirði. Veiðarnar stunduðu 2-3 bátar og var
þeim haldið áfram til ársins 1939, en lögðust
niður á stríðsárunum. Að undanteknu fyrsta árinu,
þar sem ef til vill var um einhverja byrjunarörðug-
leika að ræða, var ársveiðin á bát á milli 40-50
hvalir og var greinilegt að stofninn hafði rétt all-
mikið við á þeim 20 árum sem hann var friðaður af
íslendinga hálfu. Hinsvegar er ekki hægt að tala um
algera friðun stofnsins á þessu tímabili, því Norð-
menn hófu hvalveiðar frá móðurskipum í Norður-
Atlantshafi árið 1929 og veiddu m.a. talsvert af
hval á hinum gömlu veiðisvæðum við fsland. Á
árunum 1929-1934 nam heildarveiði þeirra 243
steypireyðum og 2348 langreyðum. Það er því ekki
hægt að segja að hvalstofnarnir við ísland hafi
verið alfriðaðir í meira en 14 ár. Hinsvegar lögðust
þessar móðurskipaveiðar Norðmanna niður eftir
1934 og hafa ekki verið stundaðar síðan.
Heildarveiði íslendinga á árunum 1935-39 nam
alls 469 hvölum, af því voru 30 steypireyðar og 375
langreyðar. Hlutfallið milli þessara tveggja tegunda
var því mjög líkt í veiði íslendinga og móðurskipa-
veiði Norðmanna.
Hvalveiðar hér við land lögðust niður í seinni
heimsstyrjöldinni eins og fyrr segir, en hófust að
nýju árið 1948 er hvalveiðistöðin í Hvalfirði
hóf starfsemi sína.
Á árunum 1948-1978 voru alls skotin 7.471
langreyð, 2.559 búrhvalir, 1.986 sandreyðar, 163
steypireyðar og 6 hnúfubakar. Steypireyðurin var
friðuð hér við land árið 1960 og hnúfubakur
árið 1955.
Langreyðurin er því langþýðingarmesta teg-
undin í afla okkar íslendinga og skal nú lítillega
sagt frá því helsta, sem vitað er um þessa tegund
hér við land.
Á undanförnum árum hefur verið náin samvinna
á milli bresku hvalarannsóknastofnunarinnar í
Cambridge á Englandi og íslenskra aðila. Bretar
hafa safnað sýnum af langreyð, sandreyð og búrhva
í samvinnu við Hafrannsóknastofnun og Hval n ■
Á síðustu árum hefur svo til hver einasti hvalur
sem á land hefur komið, verið rannsakaður og
gagnasöfnun hefur aldrei verið betri en á þessu an-
Ekki er unnt að gera hér grein fyrir öllum þáttuni
þessara rannsókna, en ég vil aðeins nefna tvö atn
er mikla þýðingu hafa fyrir mat okkar á ástan 1
stofnsins og áhrifum veiðanna á hann, en það eru
merkingar og aldursákvarðanir.
Fyrstu merkingar á langreyð í Norðuratlantsha
voru framkvæmdar hér við land árið 1965 og hal
ég sjálfur þá ánægju að standa fyrir þeim. Tveinr
árum seinna merktu Kanadamenn langreyð vi
Austurgrænland og árið þar á eftir merktu Nor
menn langreyð á sama stað og íslendingar aftuf
1970 og 1973. f ár hafa svo hingað til veri
merktar um 20 langreyðar af okkar hálfu. L»tur
því nærri að um 70 langreyðar hafi verið merktar a
undanförnum árum af þeim stofni sem hér heldur
sig-
Miðað við þær endurheimtur sem nú eru komn
úr merkingunum fram til ársins 1973 er stofninn v*
ísland - Austurgrænland áætlaður um 8.100 dyr-
Þessi tala kemur nokkuð vel heim við stotn
stærðina eins og hún er reiknuð út frá aldurs
dreifingu 469 langreyða sem rannsakaðar hafa ven
undanfarin ár, en samkvæmt því er hún áastlu
10.500 dýr.
Aldur skíðishvala er lesinn af s.k. eyrnatöpPulT1
en það er vaxkennt þykkildi í eyrnagöngum dýrsms
og má sjá í því aldurshringi líkt og í trjám.
Aldursdreifing langreyðar á árunum 1967-
sýnir að mestur hluti dýranna í aflanum var
aldrinum 3-15 ára, en þó hafa fengist dýr allt a
því áttatíu ára gömul.
Meðalhámarkslengd karldýra var 62 fet og kveu
dýra 66 fet og tilsvarar það 25 ára aldri.
Bæði kynin eru að fullu komin í veiðarnar uu1
5 ára gömul. , ■
Talið er að langreyður við A-Grænland og Is|un
séu af sameiginlegum stofni, en ekki er að ö
leyti vitað um samhengi þessa stofns við 3
langreyðarstofna í Norðuratlantshafi. Endurheim1
ur frá merkingum við ísland hafa ekki feug^
utan íslandsmiða. Sumir hafa þó áhyggjur af þvl
sjóræningjahvalveiðamar í sunnanverðu N-Atlaut^
hafi séu farnar að hafa áhrif á langreyðarsto
inn við ísland. ,
Langreyðarafli á sóknareiningu virðist u
fallið örlítið á undanförnum árum og hafa su
592 — ÆGIR