Ægir - 01.10.1979, Blaðsíða 27

!É'eyður.
ba A '
ar veiðir hann 30 steypireyði á einn hvalveiði-
a,1 °g má þvi telja að þetta ár hefjist hvalveiðar í
°rum stíl og með nýrri tækni. Næstu þrjú árin er
ve!°>n misjöfn frá 17 til 30 hvalir, en árið 1872
eiðast 40 hvalir, 1873 36, 1874 51 og 1875 39hvalir.
Anð 1872 sótti Svend Föyn um einkaleyfi fyrir
. 1Veiðitækjum sínum og var honum veitt einka-
ley« til 10 ára.
^egar það leyfi var á enda eða 1882 höfðu verið
P nuð sjö hvalveiðifélög meðsamtals 15 hvalveiði-
i ,a °g var Svend Föyn meðeigandi í mörgum
..Irra- Þessir hvalveiðibátar voru nánast allir af
mu gerg Dg b^naði og varð lítil breyting á þeim
n^stu 30 árin.
e'ðin gengur nú vel í nokkur ár, en þó eru
.. veiðifélögin Þegar farin að svipast um eftir
^ýjum veiðisvæðum 1882 og þáersteypireyðurekki
[angur aðalstofninn í veiðinni, en farið að veiða
n8reyði, sandreyði, hnúfubak og búrhval.
Um þetta leyti hefst mikil deila milli fiskimanna
j ® valveiðimanna. Urðu af því hörð átök og varan-
8- Töldu fiskimenn að hvalveiðar spilltu fiski-
ngum og kom nú upp krafa um friðun hvala, sem
Unar varð aldrei nema kák eitt. Tillaga kom
va ar ^ram um alfriða hvali í 10 ár, en ekki
bfi Þv‘ annar árangur en sá að hvalveiði var
■j- nnu® á tímabilinu 1. jan. til 31. maí ár hvert.
e u fiskimenn að sú friðun væri þýðingarlaus,
a mótuð af hvalveiðimönnum.
Sak v*1 ^^kti fræðimaður prófessor Sars rann-
a 1 lifnaðarhætti hvala mjög rækilega á þessum
Hvalveiðistöð Hans Eiefssens í Mjóafirði.
árum, en aldrei virðist hann hafa fallist á þá skoðun
fiskimanna að hvalir hafi afgerandi áhrif á fiski-
göngur eða loðnugöngur. En hinsvegar segir hann í
skýrslu 1888 orðrétt í lauslegri þýðingu:
„Þó ég, sem sjá má, geti ekki fallist á, að framkomnar
skoðanir um skaðleg áhrif hvalveiðanna á fiskveiðar
séu á rökum reistar, er ég þó útaf fyrir sig sammála
fiskimönnum í því að ég álít að tímabært sé að
takmarka hvalveiðar innan sanngjarnra marka.
Eins og þessi rekstur hefir nú þróast við Finn-
mörk getur verið lítill vafi á að hvölum verði
útrýmt eða hraktir frá ströndinni innan skamms
tíma, þannig að frekari nýting þessarar auðlindar
verði eftirkomandi kynslóð með öllu bönnuð. Þegar
hefir steypireyðum fækkað svo að ekki -verður um
villst, þrátt fyrir það að hvalveiðimenn mótmæla
því. Fullvíst er einnig að undanfarin ár hefir sést
meira af hval en í ár.“ (Sigurd Risting: Av hval-
fangstens historie, 1922, bls. 143).
Af því sem hér hefir verið rakið er augljóst að
fljótt hefir gengið á hvalastofninn við Finnmörk.
Enda eru hvalveiðimenn þegar 1882 farnir að hyggja
að nýjum hvalveiðisvæðum. Fyrstur hugsar til
hreyfings kempan Svend Föyn og leggur hann leið
sína til íslands árið 1882. í þeirri ferð mun hann
hafa lagt grundvöllinn að því að byggð var hval-
veiðistöð á Langeyri við Álftafjörð vestra. Svend
Föyn átti 3/5 þessarar stöðvar en framkvæmda-
stjóri var Thomas Amlie er síðar fórst með hval-
veiðiskipinu Jarlen á leið frá Islandi til Noregs
ásamt 32 mönnum.
Næstu árin hér á eftir fjölgar hvalveiðistöðvum
á Vesturlandinu uns þær urðu alls sjö:
ÆGIR — 599