Ægir - 01.10.1979, Qupperneq 44

Árið 1974 var hafizt handa um að
vélvæða þessar veiðar, en þá var
fyrsta svonefnda reknetahristi-
vélin sett í íslenzkt skip, Stein-
unn SF 10, en sú vél var smíðuð
í Færeyjum. Hér var um að ræða
tækjabúnað ættaðan frá Rússum
en sem kunnugt er stunduðu
Rússar mikið síldveiðar í reknet
úti fyrir Austfjörðum á sjöunda
áratugnum, og munu hafa notað
slíkar hristivélar. Fyrstu vél-
arnar, sem hingað komu, voru
smíðaðar í Færeyjum, en upp
úr því hófst framleiðsla á slíkum
vélum hér innanlands (aðallega
Véltak hf.) í endurbættri útgáfu.
Bátafloti undir 50 brl.
Ef litið er á bátaflotann í
stærðarflokknum undir 50 brl.
þá telur hann 459 skip skv. skipa-
skrá 1979, þar af eru um 200
bátar stærri en 12 brl. Endur-
nýjun hefur átt sér stað í
stærðarflokknum 13-49 brl. und-
anfarin ár og ef litið er á síðasta
tíu ára tímabil hafa 93 skip verið
byggð í þessum flokki, öll innan-
lands, sem skiptist þannig: 73
tréfiskiskip, 17 stálfiskiskip og 3
fiskiskip úr trefjaplasti. Af þess-
um 93 skipum eru 26 frambyggð,
12 af tréskipunum, 11 af stál-
skipunum og öll trefjaplastskip-
in. Sjö skip, af þessum nýbygg-
ingum síðustu 10 ára, hafa fallið
af skrá, en miðað við fjölda er
hlutdeild þessara nýbygginga rúm
40% af núverandi fjölda fiski-
skipa í stærðarflokknum 13-49
brl.
Bátar í þessum stærðarflokki
stunda einkum línu-, neta- og
færaveiðar, einnig dragnótaveið-
ar og botnvörpuveiðar, einkum
þó stærri skipin í þessum flokki.
Auk þorskveiða eru rækjuveiðar
snar þáttur hjá talsverðum hluta
þessa bátaflota.
Sú tækninýjung sem hefur haft
mikla þýðingu fyrir þennan flota,
einnig stærri skip, og ekki sízt
alminnstu þilfarsfiskiskipin og
trillur, er sjálfvirka færavindan
(Elektra), sem fyrst var reynd
árið 1967. Fyrir utan að létta
mönnum erfíðið við að draga
færið á handsnúnu vindunum
var unnt að fjölga rúllum á hvern
mann. Vindur þessar voru fyrst
eingöngu drifnar af rafmótor,
rafmagn frá rafhlöðum, en síðar
komu einnig vökvadrifnar færa-
vindur frá sama framleiðanda.
Rétt er að nefna það hér að
undanfari þessarar vindu var
Linomatfæravindan svonefnda,
sem fyrst var reynd í Andvara
RE 101 sumarið 1965. Þessivinda
var drifin með sjó frá sjódælu
í vélarúmi skipsins. Vindur þessar
reyndust ágætlega en megin-
ókosturinn var sjálft aflkerfíð.
Hér að framan voru nefnd
fiskiskip úr trefjaplasti, en þess
má geta að fyrsta þilfarsfiski-
skip úr trefjaplasti frá innlendri
stöð (Skipasmíðastöð G. Lárus-
sonar hf.) var afhent í júní 1977,
Anný HU 3, 13 brl. Síðan
hefur umrædd stöð afhent tvo
15 rúmlesta báta úr trefjaplasti.
Skrokkar þessara báta hafa allir
verið keyptir erlendis frá, en hins
vegar hefur stöðin steypt minni
báta.
Minnsti floti þilfarsfiskiskipa
hefur ekki verið skoðaður hér,
þ.e. 12 brl. og minni, en þar er
að langmestu leyti um að ræða
skarsúðaða furubáta.
Rafeindatæki í fískiskipum
Miklar. breytingar hafa orðið
í rafeindatækjabúnaði fiskiskipa,
enda hefur þróun í gerð alls
kyns rafeindabúnaðar verið mjög
ör síðustu áratugi. Hér verður
gefið lauslegt yfirlit um það
helzta sem gerst hefur í þessum
málum í íslenzkum fiskiskipumj
Fjarskiptatæki komu fyrst 11
sögunnar í islenzkum fiskiskip
um, þegar farið var að setja
loftskeytastöðvar (morse) í t0^.
arana. Talstöðvar komu í stasrtl
vélbátana nokkru fyrir str> •
Mikil breyting verður síðan í f)ar
skiptatækjabúnaði þegar örbyl0u
stöðvarnar koma, fyrst í s' u
togarana og síðan, rétt iy
1970, í síldveiðiflotann, senJ
stundaði veiðar í Norðursjó-
dag eru það örbylgjustöðvarna
og SSB (single side band) ta‘:
stöðvarnar sem eru alls ráðan
á fjarskiptasviðinu.
Nokkru fyrir síðari heims
styrjöldina voru íslenzkir t0£ara_
almennt komnir með nets ®
dýptarmæla, og fáum árum S1
fylgja sjálfritandi mælar í kjö
þeirra. Með endurbótum Þr^_
uðust þessi tæki sem fisklelta
tæki svo, að um 1950 sýndu Pa
sæmilega flestan fisk, nema þa
sem var þétt við botninn. Ut ^
dýptarmælinum hafa síðan Pr
ast tvær sérstakar gerðir tæ
asdiktækið og netyártækið.
Óhætt er að segja að e
rafeindatæki hafi stuðla
jafnmiklum framförum 1 -f
tækni og asdiktækið gerði y
nótaveiðarnar. Fyrsta asd1 1
ið í fiskiskip hérlendis kom a
1954, það var frá Simrad og *
í Mími ÍS 30. Fyrst i staö
um að ræða tæki með eir‘
föstum hallandi botnspegh.
snúið var með handfangi 1 s
inu. Fljótlega kom vélræpn s
ningur á botnstykkið og el
voru settir á það fleiri sP5jgaf
með mismunandi halla-
kom svo laus botnspeg1 £
unnt var að stjórna hallar,a rj
og einnig sjálfvirk leitun. r
þróun verður svo á auknu s ^
afli og þar með langdrægn1’
616 — ÆGIR