Ægir - 01.09.1982, Blaðsíða 22

2.5. Það var ánægjulegt að koma á stofnun
Rossbys, eins og við kölluðum þessa veðurfræði-
deild. Þar vann meðal annarra Geirmundur Árna-
son veðurfræðingur, síðar prófessor í háskólanum
í Albany. Þar var og Bert Bolin, sem hafði kennt
mér áður á námsárum mínum í Stokkhólmi.
Minnisstæðastur allra var þó meistarinn Rossby,
geislandi af áhuga og hugkvæmni. En mest og best
samstarf átti ég við sænskan stúdent, Bo R. Döös
að nafni. Einmitt þetta haust var farið að gera
tölvuspár um straumana í 500 millibara fletinum.
Þeir voru þá í óða önn að semja forrit um þessa
spáaðferð, dr. Norman Phillips frá Bandaríkjun-
um og sænskur stærðfræðingur, Germund
Dahlquist. Fljótlega kom í ljós, að þessar spár
mundu að minnsta kosti reynast jafn vel og þær
sem veðurfræðingar höfðu áður orðið að vinna í
höndunum, eftir hyggjuviti sínu og reynslu. Þá var
farið að hugsa til þess að nota aðferðina við dag-
legar spár, og má segja að þá hafi komið upp
nokkurt kapp milli tölvumanna og hinna gömlu
veðurspekinga, til dæmis á sænsku veðurstofunni.
En það var býsna tímafrekt að undirbúa 500 mb
kortin fyrir tölvuna. Það var þannig gert, að at-
huganir voru færðar á kortið á viðeigandi stöðum,
en síðan teiknaði veðurfræðingur jafnþrýstilínur
(reyndar öllu heldur hæðarlínur 500 mb flatarins).
Þá var rúðustrikaður gagnsær pappír lagður yfir
kortið, og hæð 500 mb flatarins lesin í hverjum
skurðpunkti netsins. Þessar upplýsingar voru síðan
gataðar á pappírsræmu, og þá var tölvan loks búin
að fá gögnin í því formi sem henni hentaði.
2.6. Það var augljóst að það mundi flýta mikið
fyrir spánni ef hægt væri að renna veðurathugun-
um beint inn í tölvuna og láta hana síðan sjálfa um
að vinna að kortinu sem spána skyldi byggja á,
finna sem sagt hæð 500 mb flatarins í hinum reglu-
legu netpunktum út frá athugunum á óreglulega
dreifðum stöðum. Það var þetta verkefni sem við
Döös fengum, að semja forrit að þessari kortagerð
tölvunnar. Líklega hef ég þarna notið þess að ég
hafði nokkurra ára reynslu af teikningu veður-
korta i Reykjavík, en því miður er það svo, að í
rannsóknadeildum veðurfræðinnar er fátt um
menn sem hafa fengist við dagleg veðurstofustörf.
Sams konar vandamál hygg ég að sé algengt i fleiri
vísindagreinum.
Þetta var ákaflega heillandi verkefni, og við Bo
tókum til óspilltra málanna, þegar á veturinn lel
Bo hafði þegar nokkra reynslu af forritun ö
tölvuna, en ég einbeitti mér öllu meira að Þvlva[.
finna út aðferðirnar sem nota skyldi. Okkur
efst í huga að láta tölvuna líkja að verulega ef
eftir þeim aðferðum, sem vandvirkir veðurn
ingar höfðu notað við kortateikningu, aæt'aktj
dæmis hver þrýstingurinn væri í hverjum Punog
milli tveggja stöðva eftir því hvaða vindur
þrýstingur væri á báðum stöðvum.
Ekki tókst okkur að leysa þetta verkefni venj^
inn 1953-1954, og um sumarið fór ég heim ú
lands með fjölskyldu minni, enda hafði ég a
fengið árs leyfi frá störfum á Veðurstofunru-
Rossby var ekki á því að láta mig sleppa sv0
lega. Hann skrifaði Teresíu Guðmundsson ve ^
stofustjóra og brýndi fyrir henni nauðsyn þeS^rj
ég héldi áfram með þetta verkefni. Þó að ekki'
sérlega vel ástatt um starfskrafta á Veðurstotu
er ekki að orðlengja það, að ég fékk leyfi tU u ^
ferðar um haustið. Við Bo hófumst nú handa a ^
Það var okkur mikils virði, að nú rak a fj
okkar grein sem hinn snjalli norski veður
ur, Arnt Eliassen, hafði skrifað. Þar fjallaði a ^
um hvað upplýsingar frá misjafnlega fjar
veðurstöðvum ættu að vega mikið í áætlun
veðrið í hverjum punkti kortsins. Og þann 23- ^
1955 rann upp hinn langþráði dagur. Nu ^
tölvan veðurathuganir dagsins óbreyttar til m ,
ferðar, gerði úr þeim kort og spáði síðan út n ^
um 500 mb kort morgundagsins, allt án besS^0j
mannshönd hreyfði sig til kortagerðar. Þetta fiUln
ekki gerst annars staðar í heiminum. Við u°
orðið fyrstir í kapphlaupinu (2. mynd). Su a .
sem við duttum niður á, reyndist furðu h
veðurfræðinni. Nokkrum árum síðar tóku B
ríkjamenn hana upp að mestu óbreytta, ög ^ ^
haldið sig við hana fram á síðustu tima að þvl
best veit. Sá hét Cressman sem fyrir því stóð, ® ^
ekki að orðlengja, að hún er oftast síðan kenn
hann, en ekki við okkur Döös. vnrta'
Ekki er ástæða að lýsa hér nákvæmlega
gerðaraðferð okkar, en í alþjóðlegum umr££pyrst
er hún oftast nefnd leiðréttingaraðferðin-
mötuðum við tölvuna á upplýsingum um m ^
ára meðaltal 500 mb kortsins á viðkomandi ar ^
Það var hugsað sem neyðarlausn á þeim ^
kortsins, til dæmis á fjarlægum höfum, Þar^
engar nýjar upplýsingar eða athuganir var
470 — ÆGIR