Ægir - 01.01.1983, Blaðsíða 23

Jóhannes Stefánsson:
Stjórnun fiskveiða
Forseti, góðir þingfull-
trúar.
Þegar fiskimálastjóri
bað mig að hafa fram-
sögu á þinginu um fisk-
veiðastefnu og stjórnun
fiskveiða féllst ég á það
umhugsunarlítið. Síðar
datt mér í hug, að e.t.v.
hefði betur farið á þvi,
að einhver úr milliþinga-
nefnd Fiskiþings um
hugsanlega kvótaskiptingu, reifaði þetta mikil-
væga mál.
Nefndin varð ekki sammála og því færi ekki illa
a því, að einhver utan hennar reyndi að gera grein
fyrir því, sem þar kom fram. Fjórðungssamband
fiskifélagsdeilda á Austurlandi hefir, eins og önn-
Ur Fjórðungssambönd, fjallað mikið um stjórnun
fiskveiða og þá einkum kvótaskiptingu á þorsk-
veiðum, sem það hefir haft ákveðnar skoðanir á og
þvi sérstöðu. Hætt er við að skoðanir mínar mótist
nokkuð af tillöguflutningi og ályktunum Fjórð-
ungsþingsins. Þessi mál eru mjög viðkvæm og
skiptar skoðanir um það hvernig á að taka á þeim.
au verða ekki afgreidd með þvi að fullyrða, að
þetta eða hitt sé hið eina rétta, og að þessi eða hinn
, a^ ekki vit á hlutunum. Stjórnun fiskveiða okkar
! dag er svo mikilvæg, að það verður að setjast nið-
Ur og samræma skoðanir, finna lausn, sem flestir,
er na\ægt sjávarútvegi og fiskvinnslu koma, geti
sætt sig við. Fiskveiðin er miklu flóknari og erfið-
ari viðfangs í dag, en áður var, þar sem ofveiði er á
fiestum fiskstofnum.
Það var enginn vandi, þegar allir máttu stunda
sjóinn að eigin geðþótta. Engar takmarkanir voru
a veiðum, og þá héldu allir, að alltaf yrði nógur
ls ur á íslandsmiðum. Bátar voru litlir og veiðar-
‘Ærin fábreytt.
Það sem angraði menn mest voru aðgangsharðir
Ut enáingar, sem veiddu uppi í landsteinum.
íslendingar eignuðust stærri skip, veiddu með
botnvörpu og fiskuðu betur en útlendingar. Hins-
vegar kunnu þeir sér oft ekki hóf og hryggilegasta
dæmið er, þegar nýsköpunartogararnir veiddu
smáfiskinn fyrir Norðurlandi, og fóru með hvern
farminn af öðrum í gúanó, eins og síld og loðnu.
Eftir langa og harðvítuga baráttu tókst að fá 200
mílna fiskveiðilögsögu viðurkennda. Við sátum
einir að fiskimiðunum umhverfis landið. Þá var
vandi að gæta fengins fjár, eigi síður en afla þess.
Fiskimiðin voru víðáttumikil og fjöldinn allur taldi
að það væri nógur fiskur og því mætti veiða eftir
vild.
Nokkur hópur velmenntaðra fiskifræðinga var
tekinn til starfa á rannsóknarstofum og fiskirann-
sóknarskipum. Beitt var vísindalegum aðferðum til
þess að gera grein fyrir því hvernig ástandi hinna
ýmsu fiskstofna væri. í fyrsta sinn var hægt að
sýna þjóðinni fram á hvað mætti veiða mikið, án
þess að um ofveiði væri að ræða.
Auðvitað skjátlaðist fiskifræðingum, og þeirra
vísindi eru ekki fullkomin, en ég held að það megi
staðhæfa, að rannsóknir þessara manna og aðvar-
anir um að ganga ekki of nálægt fiskstofnunum
hafi bjargað ótrúlega miklu.
Margir trúðu ekki á þessar rannsóknir og töldu
óþarfa að fara eftir ábendingum um ofveiði. Fáir
hefðu líka trúað því að hægt væri að komast til
tunglsins. En það var rannsóknum og vísindum að
þakka að það tókst. Ljósasta dæmið eru rann-
sóknir á vorgotssíldinni eða suðurlandssíld. Bann-
ið við veiðum í nokkur ár og stækkandi stofn ár
frá ári. Stöðvun loðnuveiða, þótt seint væri. Tak-
markanir á skeldýraveiðum, svo að stofnar hafa
haldist í horfinu ár eftir ár. Þá var komið að þorsk-
inum, sem afkoma útvegsins og raunar þjóðarinn-
ar hefur byggst á. Vísindamenn gáfu út Svarta
skýrslu, um ofveiði þorsksins. Menn urðu að
viðurkenna að alvara væri á ferðum. Fara yrði
með gát að veiðum. Þorskveiðar voru takmark-
aðar við ákveðinn tonnafjölda á ári. Áformað var
að vernda hrygningarstofninn. Það voru ekki allir
ánægðir með veiðitakmarkanir og það var frá fjár-
hagslegu sjónarmiði æskilegt að veiða meira.
Þrýstingur var alltaf á stjórnvöld að leyfa meiri
veiði.
Reynt var að telja fiskifræðingum hughvarf. Oft
var látið undan síga. Nú er því miður svo komið,
að allt bendir til þess, að of langt haFi verið gengið í
þorskveiðum. Aflinn á þessu ári er vísbending um
ÆGIR — 11