Ægir - 01.07.1983, Blaðsíða 11

^aldimar K. Jónsson:
Ctvegsháskóli - er hann
Það sem koma skal?
Ég vel heitið á mínu er-
indi sem spurningu, því
það er einmitt um þessar
mundir sem verið er að
velta því fyrir sér á hvern
hátt taka eigi upp nám við
_ Háskóla íslands í útvegs-
ý fræðum. Alþingi tók af
i háskólanum það ómak að
£ 'V3(y velta því
^ 1b annað borð ætti að kenna
útvegsfræði við Háskóla
ands eða ekki, með þingsályktun, þar sem mennta-
Q 3 aráðherra var falið að skipa nefnd, sem undirbúi
j§ skipuleggi kennslu í útvegsfræðum við Háskóla
ands. Ég mun síðar í erindi mínu koma nánar að
EjSUm niálum.
Ia s'enska þjóðin er ein fámennasta þjóð heims og
^ er staðsett á mörkum hins byggilega heims. Að
þ'nnsta kosti var það almenn skoðun hér fyrr á árum,
ef .n|Unna hafi þetta heyrst upp á síðkastið. En það er
okk V*" ve®na Þess okkur hefur tekist að tileinka
hel tiltnluleSa fljótt nýjustu tækni og vísindi, í
Sja]^!u atv>nnugreinum okkar, að við heyrum þetta
eða nar nefnt. Okkur hefur þannig tekist á hálfri öld
féa Sv° skapaokkur hagsældar- og velferðarþjóð-
Þjóð' SCni Gr Íafnvel 1,6113 en hjá mörgum nágranna-
y.atl? °kkar, sem búa við betri aðstæður.
al,t ! ;lslendingar höfum nýtt okkur auðlindir hafsins
ei i landnámstíð, þó fyrst framan af eingöngu til
vein Parfa- Það er ekki fyrr en á þessari öld sem fisk-
olckar Ur®u að þeirri atvinnugrein, sem lyftir undir
sjév3r efnallagslega sjálfstæði. Á þessari öld hefur
sjávarÚtVegur ver1^ okkar undirstöðuatvinnugrein og
þanarafuröir helsta útflutningsvaran, og er það enn
þessaðn,á því undarlegt þykja að við höfum ekki sýnt
þó atvinnugrein meiri áhuga á menntasviðinu,
tUgn $ St talsvert í þessum málum á síðasta ára-
^nn^r ^ Þessarl ráðstefnu ætlum við að ræða um
s u °g rannsóknir í útvegsfræðum, og þá sér-
staklega með tilliti til hlutverks Háskóla íslands í
þessum málum.
Hér áður fyrr byggðist háskólanám að mestu á því
að útskrifa embættismenn á sviði heilbrigðis-, laga- og
trúmála. í upphafi síðari heimstyrjaldar er tekið upp
nám í viðskiptafræði og vísir að verkfræðinámi, sem
ljúka þurfti þá við Tækniháskólann í Kaupmanna-
höfn. Upp úr 1970 hefst hér kennsla í verkfræði til
lokaprófs í byggingar-, véla og rafmagns. Reynt var
einnig að koma upp námi í skipaverkfræði, og er það
enn á skrá í kennslugögnum, en vegna ónógrar þátt-
töku hefur ekki orðið úr því að útskrifa skipaverk-
fræðinga hér á landi. Matvælafræði var tekin upp við
verkfræði- og raunvísindadeild árið 1977 og hafa
sumir matvælafræðingar farið út í fiskvinnslufyrirtæki
og rannsóknastofnanir sjávarútvegsins.
Viðskiptafræðingar og verkfræðingar hafa ekki
starfað í útvegsgreinum eins og ætla mætti og má sjálf-
sagt ýmsu um kenna, sem ég ætla ekki út í hér. Hins-
vegar bendir allt til þess að þetta sé að breytast nú á
síðustu árum, og fer því sífellt fjölgandi háskóla-
menntuðum mönnum innan þessarar atvinnugreinar.
Við margar erlenda háskóla hefur það farið vax-
andi að opna hið hefðbundna háskólanám, pýra-
mídanámið, og nemendum gefinn kostur á að velja
námsgreinar á mismunandi fagsviðum jafnvel út fyrir
þá deild háskólans sem nemandinn er skráður í. Þessi
menntun hefur oft verið kölluð þverfagleg menntun.
Hér við Háskóla íslands hefur þetta ekki verið tekið
upp, þó það hafi verið rætt hjá sumum aðilum.
Þverfagleg menntun hefur sína kosti og galla.
Helstu kostir hennar eru breiðara nám með meiri
heildarsýn yfir samspil hinna mismunandi þátta.
Ókostir við svona nám er að hvergi er kafað nógu
djúpt og menntunin því oft æði yfirborðskennd nema
námið sé lengt til muna. Nemandinn hefur alltaf á til-
finningunni að hann viti ansi mikið, en gerir sér ekki
alltaf grein fyrir takmörkun þekkingarinnar. Einnig
getur það orðið erfitt að fá viðurkenningu fyrir þver-
faglega menntun. Að námi loknu fær hann ekki
stimpilinn verkfræðingur eða viðskiptafræðingur séu
dæmi tekin.
Ég hef sett þessar vangaveltur fram til umhugsunar
áður en að nám í útvegsfræðum við Háskóla íslands
er tekið til athugunar.
Á þessu stigi er rétt að líta á það nám sem fyrir er í
landinu í útvegsfræðum, og einnig hvað helstu ná-
grannalönd okkar eru að hugsa í þessum efnum.
Erindi prófessor Bredesen hér á undan sparar mér
það ómak að fara mikið út í lýsingu á norska mennta-
ÆGIR —347