Ægir - 01.07.1983, Qupperneq 24

Þrátt fyrir þann annmarka, að hvorki veiðarfæra-
tankur né neðansjávarsjónvarp sé enn komið í gagnið
á íslandi er samt ekki setið auðum höndum, hvað
beinar veiðarfæratilraunir áhrærir. Fyrirhugaðar eru
frekari tilraunir á kjörhæfni til þess að freista þess að
koma í veg fyrir smáfiskadráp í þeim mæli, sem nú á
sér stað. Einnig eru nú í gagni mjög umfangsmiklar
tilraunir með íslensk þorskanet. Þessi net eru fram-
leidd í Hampiðjunni úr pólýólefínefnum, sem hafa
nokkuð aðra eiginleika en innfluttu nælonnetin. Nýju
netin hafa reynst jafnfiskin á ufsa og innfluttu netin en
enn er ekki hægt að fullyrða um árangur við þorsk-
veiðar. Nýju netin eru mjög þjál í notkun og virðast
skila betra hráefni en innfluttu netin. Til stendur að
gera vísindalega athugun á gæðum bæði við ferskfisk-
mat og eins á fullverkuðum saltfiski. Komi það í ljós,
að gæði fisksins úr íslensku netunum verði betri, er
hér vitaskuld um ákaflega þýðingarmikið atriði að
ræða. Samhliða þessum tilraunum með netin eru
gerðar tilraunir með íslenskan flottein á netin og lofa
þær tilraunir góðu.
Enda þótt þessi merkilega tilraun sé aðeins nýhaf-
in, hefur undirbúningur hennar staðið lengi yfir. Við
sögu koma auk framleiðandans og hans tækniliðs,
bæði netagerðarmenn, skipstjórar, útvegsmenn og
söluaðilar auk eina opinbera fræðingsins, sem kennir
sig við veiðarfæri. Það vantar engan hlekk í keðjuna.
Og þó. Ég er nýbúinn að staðhæfa, að nútíma veið-
arfæratilraunir hefjist í tilraunatanki, að sjálfsögðu
þó eftir heilabrot og skrifborðsvinnu. í öðrum þætti
taka við beinar athuganir með neðansjávarsjónvarpi
og í þriðja þætti er svo farið að fiska. Við fórum sem
sagt beint úr forleiknum yfir í lokaatriðið með því
fráviki þó, að kafarar voru látnir athuga netin og taka
af þeim myndir á grunnu vatni. Fyrsti þáttur um
athuganir á netunum í straumi féllu niður. Annar
þáttur um beinar athuganir á netunum á nokkru dýpi
og viðbrögðum fisks gagnvart þeim féllu einnig niður.
Það eru víst allir sammála um það, að óæskilegt sé, að
svo mikilvæg tilraun líði fyrir aðstöðuleysið.
En úr því mér verður svona tíðrætt um tanka og
sjónvarp þá er ekki úr vegi að minnast örlítið nánar á
þau tæki. Allvel mönnuð nefnd, sem sjávarútvegs-
ráðherra skipaði sumarið 1981, til að „athuga kosti og
kostnað við að koma upp tanki til veiðarfæratilrauna
og gera tillögur þar að lútandi eða um aðrar aðferðir
við veiðarfæratilraunir", skilaði áliti fyrir rúmu ári.
Áliti nefndarinnar, sem skírt var „Um þróun kennslu
og þjálfun í veiðitækni", hefur ekki verið hampað
mikið. Þar sem mikil vinna var lögð í þessa skýrslu er
ekki úr vegi að nota hana svolítið. Þar stendur-
„Nefndin leggur til að byggður verði tankur með
aðstöðu til rannsókna og tilrauna með veiðarfæti-
Veiðarfæratankur mun reynast gagnlegur vir'
kennslu, þjálfun og tilraunir starfandi manna í sjávaij
útvegi og þróun togveiðarfæra.“ Ennfremur:
Að
komið verði upp við Hafrannsóknastofnun búnaði til
beinna athugana á veiðarfærum í sjó. Með slíkuu'
búnaði má rannsaka hegðun fiska, viðbrögð þeirr3
við veiðarfærum og hvernig veiðarfæri starfa í raun-
Þessi tækni kemur ótvírætt að notum við lokahönnuu
veiðarfæra og það af flestum gerðum.“ Og enn
stendur: „Nefndin hvetur til þess, að stutt sé af megnl
við þróun veiðisamlíkja og aflatölva sem stjórn-
gagnasöfnunartækja, kennslu, þjálfun og veiðarfsra'
rannsóknum til framdráttar í framtíðinni.“
Þetta eru semsagt þarfirnar. En hvað bólar á fram'
kvæmdum? Ekkert útlit er fyrir, að tankurinn verð'
reistur £ bráð. Öllu betra útlit er með neðansjávar
sjónvarpið. Að vísu strikaði stóri rauði penninn hja
ríkinu yfir allar fjárumsóknir til kaupa og reksturS
þessa tækis og þessi ógurlegi penni kom reyndar mun
víðar við sögu og stóðu áðeins 23 þúsund krónur eftlf
fyrir svokallaða veiðarfæradeild hjá Hafrannsókn3
stofnun til veiðarfærarannsókna á árinu 1983. Þratt
fyrir tilþrif pennans er þó komið fullkomið neðau
sjávarsjónvarp til landsins. Er það í einkaeign og et
ekki enn komið í gagnið. Vel hefur verið tekið í Þa
af hálfu eiganda, að leigja ríkinu tækið og þá er bara
eftir að sjá, hve vel 23 þúsund krónurnar duga fyrlf
leigu og rekstri. .
Ekki hefur frést af því, að neitt sé að gerast m1-
samlíkjanna, sem áður var minnst á og um aflatöl'
una er hægt að vísa í erindi Odds Benediktssonar m
1 8ær-
Eins og reynt hefur verið að sýna fram á í þeS
erindi er veiðitæknin keðja af ýmsum sérfræðingu11^
Keðjan er ekki sterkari en veikasti hlekkurinn -
styrkur hver hlekks byggist öðru fremur á menntun'
bæði skólamenntun og tilraunum og reynslu í sta
Og hvernig standa menntunarmálin á íslandi?
Ef byrjað er á Stýrimannaskólanum þá verður a
segjast eins og er, að þar vantar töluvert upp a’ ‘ ^
kennsla í veiðarfærum sé nægjanleg, þótt öðru m
gegni um ýmis af þeim tækjum, sem notuð eru "
veiðarnar. Að vísu fer fram kennsla í verklegri sj°
vinnu en lítið er um aðra kennslu á sviði veiðarfsra'
Hér vantar að vísu hvorki áhuga skólastjóra, kenna
né nemenda. Hins vegarernámiðþaðumfangsmik1
að hreinlega er ókleift að bæta þessu námi ofan á 3
360 — ÆGIR