Ægir - 01.12.1985, Qupperneq 21

Milljarður hérogmilljarður þar
er drjúgt eldsneyti á óðaverðbólgu-
bálið. Nokkuð á annan milljarð í
teikningar og hönnunarkostnað
nýrra stórvirkjana til að framleiða
rafmagn, sem ekki er hægt að
selja á kostnaðarverði. Hundruð
milljóna í gæluverksmiðjur, sem
aldrei geta endurgreitt stofn-
kostnað. Svona mætti lengi telja.
Ekki má heldur gleyma 150 millj-
ón krónaerlendu láni til aðgreiða
með barnsmeðlög. Ég gæti talið
þessi verkefni áfram nær í það
óendanlega, en læt hér staðar
numið. Kjarni þessa máls er auð-
vitað sá, að stjórnendur landsins
geri upp við sig kalt og heiðar-
lega, hver og hvað bilaði í til-
raunum þeirra til að ráða niður-
lögum verðbólgunnar.
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, er eini ráðherrann
í ríkisstjórninni, sem frá upphafi
hefir verið markmiðum hennar
trúr. Ég er því miður þeirrar
skoðunar, að þessi stefnufesta
Halldórs hafi orðið sjávarútveg-
inum dýr. Ég held, að Halldór
hafi ekki áttað sig á því, að þegar
allir meðráðherrar hans hlupust
undan merkjum, þá þýddi stefnu-
festa hans og trúnaður við upp-
hafleg markmið einfaldlega það,
að heildarkjör sjávarútvegsins
hlutu að rýrna. Ríkisstjórnin á
fræðilega eftir einn möguleika til
að réttlæta tilveru sína. Sá mögu-
leiki er bundinn við næstu áramót
í síðasta lagi. Virtir verkalýðs-
leiðtogar, þeir Þröstur Ólafsson
og Ásmundur Stefánsson, virðast
hafa rétt út sáttahönd. Þeim er
örugglega báðum Ijóst, að nýtt
óðaverðbólguskeið mun lenda
með mestum þunga á umbjóð-
endum þeirra. Örlög þess fjár-
hagskerfis og velferðaþjóðfélags,
sem við búum við, byggist á því,
hvort hér er af heilindum mælt,
og hvort ríkisstjórnin er reiðubúin
til að láta alla færa fórnir.
Það er grunnmúruð sannfæring
mín, að þeim samfélögum vegnar
best, þar sem frelsi einstaklinga
ogfélagatil ákvarðanaog athafna
er eins mikið og aðstæður frekast
leyfa hverju sinni. Óheft frjáls-
hyggja er í raun ekkert annað en
hin leiðin til ríkiskapítalisma.
Báðar leiðirnar liggja til yfirráða
og óhófslifnaðar fámennrar yfir-
stéttar annars vegar, fjöldafá-
tæktar hins vegar.
Við verðuni í öllum okkar
athöfnum að lúta vissum grund-
vallarlögmálum og reglum.
Dettur í raun nokkrum normal
manni í hug, að á morgun væri
hægt að afnema hægri umferð og
allar ökureglur og leyfa mönnum
að aka á þeim vegarhelmingi,
sem þeir óskuðu, hvort sem þeir
væru fullir eða ófullir? Staðreynd
er það samt, að allar umferðar-
reglur og ákvæði um að menn
megi ekki aka drukknir, eru veru-
leg skerðing á athafnafrelsi.
Nákvæmlega sama lögmál gildir
í peninga- og verðlagsmálum.
Kem ég þá að niðurstöðu þessara
hugleiðinga.
Eg lít svoá, að þegarþessi ríkis-
stjórn var mynduð, hafi verið
algjört neyðarástand í landinu.
Þessi staðreynd var m.a. staðfest
af Alþýðubandalaginu. Neyðar-
ástandið réttlætti neyðarráðstaf-
anir. Hluti þeirra var fram-
kvæmdur og bar um stund undra-
verðan árangur. Ráðstafanirnar
voru hins vegar ekki ákveðnar til
nógu langs tíma og voru ekki
látnar gilda um annað en kaup-
gjald og afkomu útflutningsat-
vinnuvega. Flestar umferðar-
reglur í peninga- og verðlags-
málum voru afnumdar um leið og
beitt var meira aðhaldi í launa-og
gengismálum en beitt hafði verið
um áratugi. Óarðbær gæluverk-
efni stjórnvalda byggð á
erlendum lántökum héldu áfram
alltof lítið heft. Afleiðingar þess-
ara mistaka blasa nú við okkur
þ.e.a.s. 40% verðbólga á örri
uppleið, hvað sem hagspekingar
segja.
ÆGIR-691