Ægir - 01.12.1985, Blaðsíða 23

hefir einkennst af eindæma ár-
gæsku tii lands og sjávar. Arið
1985 stefnir í að verða, hvað
magn snertir, eitt mesta aflaár í
sögu landsins. Þorskaflinn verður
um 320 þúsund tonn, loðnuafli
virðist ætla að verða meiri en
nokkurn tímann áður. Rækju-
veiðar hafa skilað góðum árangri,
dragnótarafli hefir verið góður.
Allar okkar útflutningsvörur,
nema skreiðin, hafa selst á árinu.
Framan af ári á heldur lélegu
verði, en verð hefir jafnað sig,
eftir því sem á árið hefir liðið og
má nú teljast viðunandi í erlend-
um gjaldeyri á flestum okkar
útflutningsvörum. Birgðir útflutn-
ingsvara eru minni í landinu
helduren um langtárabil, munar
þar milljörðum. Útflutningur
sjávarútvegsins stefnir í yfir 22
milljarða á árinu. Það ættu því
ekki að vera maðkar í mysunni
varðandi afkomu þessarar grein-
ar. Sannleikurinn er líka sá, að
útgerðin hefir bætt hag sinn
nokkuð á árinu. Þjóðhagsstofnun
telur þó, að þar sé enn um að
ræða 1,4% hallarekstur. Bati á
þessum rekstri stafar af ýmsum
samvirkum ástæðum. Sala á
ísfiski hefir gengið mjög vel á
árinu, verð haldist ótrúlega hátt
og skilað mörgum umtalsverðum
hagnaði. Um þennan markað
má segja, að hann sé gott krem
ofan á kökuna í sæmilegu árferði,
en hann getur aldrei orðið nema
að hluta lausn á rekstrarvanda
útgerðarinnar. Hátt verð byggist
á, að framboð sé minna en eftir-
spurn, og mikil aukningá þessum
útflutningi myndi aðeins orsaka
varanlega verðlækkun. Mikil og
góð loðnuveiði hefir í bili bætt
hag loðnuskipanna og á væntan-
lega eftir að bæta hag verksmiðj-
anna að sama skapi. Góð rækju-
veiði og mjög glæsilegur árangur
þeirra skipa, sem fullvinna rækj-
una um borð, hefir líka bætt hag
margra verulega. Skip, sem full-
vinna rækju, virðast sex- til sjö-
falda aflaverðmæti miðað við
verð úr sjó, og virðist það í svip-
inn einn álitlegasti atvinnurekstur
á Islandi. Vinnsla bolfisks um
borð í frystiskipum hefir og gefið
góða raun. Mestu skiptirfiskiflot-
ann þó, að knúin hafa verið fram,
með aðstoð stjórnvalda, ný hluta-
skipti í viðskiptunum við fisk-
vinnsluna. En böggull fylgir
skammrifi, því að hin nýju hluta-
skipti hafa enn aukið á erfiðleika
fiskvinnslunnar, þar sem hún
hefir á engan háttfengið bætt það
tap, sem orsakast af þessum
breytingum.
Afkoman í einstökum greinum
fiskvinnslunnar er afar misjöfn.
Saltfiskvinnslan var rekin með
miklu tapi fram yfir mitt ár og það
svo miklu, að þar sem hún var
erfiðust, eins og á Snæfellsnesi,
eru horfur á, að fyrirtæki leggi
upp laupana. Verð á saltfiski hefir
hækkað eftir því sem liðið hefir á
árið og nokkur ávinningur orðið
að SDR-tengingu samninga. Hafa
ber þó í huga, að samningar við
stærsta kaupandann, Portúgali,
voru fastbundnir allt árið. Ég tel
því, að í heild verði saltfiskvinnsl-
an áárinu rekin með nokkru tapi.
Frystingin bjó við þolanlega
afkomu fyrstu mánuði ársins, en
síðan hefir sífellt stefnt í meiri og
meiri taprekstur. Á þróun verð-
lags dollara þar drjúgan hlut að
máli. Það alvarlegasta í þessum
efnum er samt það, að vegna
þessa tapreksturs sýnast mér nú
horfur á því, að við séum að
stefna í voða öllu því markvissa
og mikla starfi, sem búið er að
leggja í uppbyggingu sölukerfa
íslenskra fyrirtækja í Bandaríkj-
unum, besta matvælamarkaði
heimsins. Þaðyrði örlagarfkt fyrir
þjóðina, ef vitlaus peningapólitík
eyðilegði þann markað á fáum
mánuðum.
Á þessu ári tókst að gera samn-
inga um sölu á 200 þúsund
tunnum af síld til Sovétríkjanna
og 45 þúsund tunnum til Norður-
landanna. Þessir samningar tók-
ust fyrst og fremst fyrir markvisst
sölustaf Síldarútvegsnefndar,
undir forystu Gunnars Flóvenz.
En bagalegt er, að verð lækkaði
um 13% í dollurum frá fyrra ári.
Enn seljum við þó síldina á veru-
lega hærra verði en keppinautar
okkar. Mér er persónulega kunn-
ugt um, að Gunnar Flóvenz var
ákaflega ófús að undirrita þessa
samninga, nema trygging væri
fyrir hendi fyrir því, að fé yrði
útvegað úr verðjöfnunarsjóði
Aflatryggingasjóðstil að unntyrði
að greiða sjómönnum og útvegs-
mönnum viðunandi verð fyrir
síldina, miðað við þá miklu verð-
lækkun, sem varð á henni salt-
aðri. Þetta tókst ekki. Við verð-
lagningu á síld til söltunar á þessu
hausti var beitt aðferðum, sem
óþekktar eru, jafnvel á þessu
undralandi. Höfuðröksemd
oddamanns, sem verðinu réð,
var sú, að sjómenn og útvegs-
menn þyrftu einfaldlega á
hækkun á hráefnisverði að halda.
Nú vill svotil á þessu hausti, að
mestur hluti síldarinnar er verk-
aður í landshluta, sem mér er
hlýtt til, og þar sem ég hafði
nokkur afskipti af pólitík sem
ungur maður. Á mínum æskuár-
um þarna austur á landi hefði
þessi síldarsöltun veriðtalin mikil
guðsgjöf, sem flutt hefði mikla
fjármuni inn í landshlutann. I hita
leiksins skapaði þetta líka mikla
vinnu meðan saltað var. Því
miður sýnist mér nú, að þessi
mikla síldarsöltun á Austfjörðum
í haust geti snúist upp í efnahags-
legan harmleik, sem svipt gæti
Austfirðinga tugum milljóna
króna af allt of litlu starfsfé, sem
þar varfyrir. Eitt af brýnustu verk-
efnum í sjávarútvegi nú, er að
ÆGIR-693