Ægir - 01.12.1985, Side 24

reyna með aðgerðum stjórnvalda
að bæta að hluta þau miklu
mistök, sem þarna voru gerð.
Ástandið á skreiðarmörkuðum
eróbreyttfrá síðasta ári. Nærekk-
ert hefir selst af skreið á þessu ári,
en nokkuð mikið greiðst af úti-
standandi skuldum í Nígeríu. Enn
eru þó útistandandi í Nígeríu yfir
6 milljónir dollara. Á síðustu
lánsfjárlögum var heimild fyrir
ríkisstjórnina til að ábyrgjast 250
milljónir króna af afurðalánum á
skreiðinni. Þessi heimild verður
notuð og átti í reynd að vera
komin í gagnið fyrir mörgum
mánuðum. Stjórnkerfi okkar er
hins vegar orðið svo flókið og
miðstýringin svo mikil, að mál
þetta er búið að flækjast milli
skrifborða í kerfinu mánuðum
saman. Ég undirstrika hins vegar,
að þegar þetta sér dagsins Ijós,
sem vonandi verður á þessu ári,
þá er hér aðeins um lán að ræða.
Ég undirstrika líka, að stjórnvöld
taka ennþáfull útflutningsgjöld af
þeirri skreið, sem selst og taka
auk þess fullan svokallaðan geng-
ishagnað af hverju kílói sem selst.
Nálgast þessi gjöld 20% af skila-
verði skreiðarinnar. Hygg ég, að
slíkt skiIningsleysi yfirvalda, á
jafn miklum vanda, sé vandfund-
ið, þótt grannt væri leitað.
Til gamans má geta þess, að
t.d. loðnuskipin fengu marga
milljónatugi af þessum gengis-
peningum vegna erfiðleika, sem
að þeim steðjuðu um þær mund-
ir, er gjaldið var lagt á. Nú eru
þau að endurgreiða þessa millj-
ónatugi með verðtryggingu, án
þess að nokkuð sé slakað á klónni
vegna skreiðarinnar. Ég fullyrði,
aðsíðan íkreppunni miklu uppúr
1930, þegar fiskafurðir okkar
hrundu í verði, hefir ekkert áfall
svipað skreiðarvandanum lent á
íslenskum atvinnuvegum. Þó að
skreiðin seldist á morgun á
þokkalegu verði og greiddist um
hæl, þá fengi enginn framleið-
andi í raun neitt fyrir hana. Að-
eins væri um að ræða endur-
greiðslu á þegar greiddum vöxt-
um og hluta af beinum kostnaði
við geymslu birgðanna.
Við framleiðendur höfum ætl-
að að halda almennan framleið-
endafund nú um margra mánaða
skeið, en höfum dregið það
vegna þess, að við höfum viljað
fá aðstoð ríkisvaldsins á borðið,
áður en fundurinn yrði haldinn.
Hinu ber ekki að leyna, að við
munum gera endurkröfur vegna
þessa vanda. Við munum krefjast
þess að fá endurgreidda verð-
tryggða alla þá aukapinkla, sem
lagðir hafa verið á skreiðina
undanfarin mörg ár. Við munum
krefjast þess að fá felld niður öll
útflutningsgjöld af þeim skreiðar-
birgðum, sem til eru í landinu,
þar með talinn gengismun. Við
munum krefjast þess að fá 250
milljón króna ríkislánið fært yfir í
verðjöfnunarsjóð skreiðar og að
svipuð upphæð til viðbótar verði
greidd úr Verðjöfnunarsjóði til að
greiða veðlán af skreiðarbirgð-
um. Inn í Verðjöfnunarsjóðinn
kæmu síðan á móti allir þeir auka
pinklar, sem lagðir hafa verið á
skreiðina undangengin 10—12 ár.
Við erum reiðubúnir til að hlýta
raunhæfum útreikningum á
þessum málum öllum fráforstjóra
Þjóðhagsstofnunar, Jóni Sigurðs-
syni. Það væri verðugt verkefni
þessa þings að styðja myndarlega
við bakið á framleiðendum í
þessu máli.
Afskipti ríkisvaldsins af þessu
máli eru sorglega lítil. Égfullyrði,
að ef ríkisstjórn íslands hefði eytt
þriðjungi þess tíma, sem hún
hefur eytt í Rainbow Warriormál-
ið, í aðstoð við að selja skreiðina,
þá væri hún öll seld.
Ég mun nú stytta mál mitt. Það
er sárt að þurfa að segja það, en
málefnum sjávarútvegs er nú svo
komið, að þetta er orðin þriðja
flokks atvinnugrein. Af áhrifa-
mönnum í fjölmiðlaheiminum
eru þaðfyrstogfremst ritstjórarnir
Jónas Kristjánsson og Haukur
Helgason, sem virðast skilja til
fulls þann vanda, sem sjávarút-
vegurinn á við að stríða. Á þessu
ári er í raun verið að leggja niður
þrjú stærstu fyrirtækin í sjávarút-
vegi á íslandi. Eitt þessara fyrir-
tækja, ísbjörninn hf. í Reykjavík,
var fyrir örfáum árum með eitt
hæsta hlutfall eigin fjár í rekstri
allra fyrirtækja á íslandi. Þeir
byggðu fiskiðjuver, sem talið er
eitt hið fullkomnasta í heimi og
hefir síðan verið notað til að sýna
erlendum gestum til marks um
þróunina í íslenskum fiskiðnaði.
Ég man ekki betur, en að Morg-
unblaðið gæfi út aukablað, þegar
fiskiðjuverið var vígt, þar sem
því var rækilega lýstog hinn mikli
öðlingsmaður, Ingvar Vilhjálms-
son, réttnefndur höfðingi fram-
kvæmdanna. Nú er þetta fyrir-
tæki allt. Nokkur af okkar glæsi-
legustu fiskiskipum hafa verið
seld á nauðungaruppboði á þessu
ári. Nær öll önnur fyrirtæki í fisk-
iðnaði eru búin að tapa mestöllu
sínu eigin fé. Þetta á sér stað við
hagstætt árferði og nokkuð sæmi-
legan sjávarafla. Haldi fram sem
horfir, munu fyrirtækin, sem
leggja upp laupana á næsta ári,
verða talin í tugum. Verulegur
hluti þjóðarinnar heldur, að pen-
ingar verði til í bönkum. Afarstór
hluti heldur, að hækkaðir vextir,
án tilsvarandi aukinnar verð-
mætasköpunar, auki peninga-
magn í raun.
Ef til vill hafa þessir menn rétt
fyrir sér. Við skulum vona, að svo
sé, því að þá er stutt í betri tíð nieð
blóm í haga og mál að svartsýnis-
rausi Ijúki.
694-ÆGIR