Ægir - 01.01.1989, Qupperneq 64

56
ÆGIR
1/89
REYTINGUR
Þörungaplága fyrir
140 milljón árum
í Fiskaren segir, að tveir danskir
vísindamenn hafi komist að þeirri
niðurstöðu að sú gjöreyðing sjáv-
ardýra sem varð af völdum þör-
ungaplágunnar sem herjaði Nor-
egsstrendur sl. sumar sé ekkert
nýnæmi. Rannsóknir þeirra hafa
leitt í Ijós að fyrir 140 milljónum
árum hafi sæsniglar og kræklingar
drepist í stórum stíl af ókunnum
orsökum. Á þeim tíma var ekki um
að ræða mengun af mannavöldum
eða frá verksmiðjum. Einhverjar
aðrar aðstæður hafa skapast sem
orsakað hafa dauða þessara sjáv-
ardýra.
Gamlir siöir á undanhaldi
Öldum saman hafa brasilískir
fiskimenn gert út á flatbytnum sem
kallast „jagandas" á máli inn-
fæddra. Flatbytnur þessar eru á
stærð við tvíbreitt rúm, vélarlausar
og vindknúnar. Flatbytnufiski-
menn halda fast í fornar hefðir og
kæra sig ekki um nútíma tækni
eins og mótora, siglingatæki og
net. Þeir nota einungis handfæri
og byggja þekkingu sína á reynslu
fyrri kynslóða. Til að finna hvar
fiskur er beita þeir gömlum og
góðum aðferðum líkt og bændur
gerðu hér heima í heyskapartíð á
árum áður, þeir gá til veðurs,
fylgjast með hafstraumum og
gangi himintungla. Þá segir „litur"
sjávar þeim hvaða fisktegundir sé
að finna á þeim slóðum sem þeir
eru staddir á hverju sinni.
Á hverjum morgni fyrir sólar-
upprás sigla úr höfninni í Forta-
leza um 200 flatbytnur og koma
heim að kvöldi með að jafnaði um
hálfa körfu af fiski. Fyrir um það
bil 20 árum voru flatbyturnar í
Fortaleza um 400 og var það al-
gengt að menn fylltu eina körfu og
jafnvel gott betur yfir daginn. Slíkt
heyrir til undantekninga nú á
dögum. Fiskimenn í Fortaleza
kenna um aukinni ásókn togara á
mið þeirra og þá sérstaklega
rækjutogara, en slíka útgerð er að
finna þar í borg og nágrannaborg-
um. Þeir fullyrða að með hverjum
hundrað kílóum af rækju sem tog-
ararnir veiða komi um tonn af
ýmsum fisktegundum sem hent er
í sjóinn aftur, þar sem lítið verð er
að fá fyrir þann afla. Vegna
stöðugt minni afla og þar af leið-
andi minni tekna, fækkar óðum
flatbytnufiskimönnum í Brasilíu og
óttast þeir að þessi sérstæða stétt
sjómanna verði útdauð um alda-
mót.
Leiðrétting
í 10. tbl. 1988 komu fram villur
í grein Jóhanns Sigurjónssonar,
Hvalatalningar á Norður-Atlants-
hafi sumarið 1987. Villur þessar er
að finna í töflu sem greininni
fylgdi á bls. 517. Taflan birtist nú
eins og hún á að vera og eru les-
endur beðnir velvirðingar á
þessum mistökum.
Tafla 1
Samantekt á fjölda hvala
er sáust á talningaskipum sumarið 1987.*
íslensku skipin Flvítaklettur Samtals
Fjöldi Fjöldi Fjöldi Fjöldi Fjöldi Fjöldi
hópa hvala hópa hvala hópa hvala
Skíðishvalir:
Steypireyður 26 41 0 0 26 41
Langreyður 275 446 19 30 294 476
Sandreyður 33 60 0 0 33 60
Hnúfubakur 89 147 0 0 89 147
Hrefna 183 200 29 32 212 232
ísl. sléttbakur 1 1 0 0 1 1
Tannhvalir (stórir og meðalstórir):
Búrhvalur 89 108 13 21 102 129
Andarnefja 93 239 8 19 101 258
Háhyrningur 24 177 5 44 29 221
Marsvín 82 1834 23 2603 105 4437
Aðrar tegundir 4 14 2 7 6 21
Tannhvalir (smáhveli):
Hnýðingur 97 562 5 37 102 599
Leiftur 129 674 8 201 137 875
Stökkull 2 5 10 107 12 112
Aðrar höfrungategundir 0 0 16 293 16 293
Hnísa 47 86 30 52 77 138
Óteg.greindir höfrungar 131 1155 30 155 161 1310
Óteg.greindir stórhvalir 29 33 2 2 31 35
Óteg.gr. meðalst. hvalir 6 6 5 5 11 11
Samtals 1340 5788 205 3608 1545 9396
*Meðtaldir eru allir hvalir er sáust á leitarlínu skips og utan hennar.