Ægir - 01.09.1989, Blaðsíða 27

9/89
ÆGIR
475
fraeðinga, að aðeins fáa laxa þurfi
til að tryggia viðkomuna
Hér skal ekki tullyrt um það,
hvort ágreiningur líffræðinga um
rök fiskveiðistefnu kunni að vera
mál líffræðinnar einnar og eigi
eftir að þróast til samkomulags.
Hins vegar er hér spurt, hvort af-
staða manna kunni að mótast af
því, hvernig hefðbundin máls-
meðferð leggur ábyrgð á herðar
þeirra, sem eru í forystu, þ. á m. í
forystu hafrannsókna, sem stjórn-
völd leita til um ráð, þannig að hin
vistfræðilegu rök verði aðeins
tekin til greina, þar sem engu sé
a& tapa, eins og er í ördauðum
vötnum.
Viðbrögð þeirra sem styðja
ályktanir stjórnvalda eru gjarna
þau að halda því fram að ekki
megi hætta á að viðkoma bregðist.
H talað um að fjöregg þjóðarinnar
sé í húfi, og vekja fréttir af klaki
undir meðallagi ugg í fólki, ekki
Sl2t þegar það gerist ár eftir ár. Á
móti því er bent á að þær sveiflur
sem þannig verði í stærð árganga
seu mjög litlar eftir því sem gerist í
nki náttúrunnar og raunar alls ekki
a mannlegu valdi að hafa þar
stjórn á.
Þegar málið er sett þannig fram
aö viðkoma stofnsins sé háð stærð
þ^ns, en stærðin háð stjórnvöld-
um, hlýzt svofelld rökleiðsla af
hinum viðurkennda málflutningi:
Ef ýsugengd brygðist, svo að dæmi
Se tekið, teldist sökin hjá sjávarút-
Vegsráðherra og forystu útvegs-
manna (LÍÚ) og ráðgjöfum þeirra í
Hafrannsóknastofnun, ef menn
kefðu látið undir höfuð leggjast að
takmarka afla svo vel, að allstór
stofn yrði óveiddur. Nú kemur
þsð að vísu ekki í veg fyrir stofn-
svejf|Ur, en ábyrgðin á þeim teldist
Þá ekki hjá stjórnvöldum. Þegar
um er að ræða að draga til ábyrgðar
er ekki tekið tillit til annars sem
ylgir rýrum ýsustofni, svo sem
Pess ætis sem ýsan nýtir þá ekki,
svo að rækja og koli og aðrar teg-
undir geta nýtt það. Hvernig það
kann að skila sér í sjávarafla er
ekki með í hinni opinberu mynd af
sjávarvistum.
Þótt stuðningurinn við málflutn-
ing Hafrannsóknastofnunar sé
býsna eindreginn, verður gjarna
ágreiningur um álitamál. Þar má
nefna hversu mikinn afla á að
leyfa árlega, og eru rökin þá að
með minni afla í ár megi veiða
meira að ári eða að aukinn afli í ár
dragi úr afla að ári, og megi meta
jöfnun á afla til hagræðis fyrir
sjávarútveginn og þjóðarbúið.
Slíkan ágreining má telja breyting-
artillögur við óhaggaðan grundvöll.
Á dönsku hafrannsóknastofnun-
inni (Danmarks Fiskeri- og Hav-
undersögelser) hefur verið unnið
að því að leggja á ráðin um nýt-
ingu fiskistofna með fleirstofna-
líkönum, eins og lesa má í afmæl-
isriti stofnunarinnar 100 ára árið
1989 (Fiskeriundersögelser i 100
ár. DFH-rapport nr. 352-1989) í
grein eftir Henrik Gislason (Flerarts-
modeller og rádgivning, bls. 61-
65). Þar segir frá rannsókn árið
1981 á fæðuvenjum ránfiskanna
þorsks, ýsu, lýsu, ufsa og makríls í
Norðursjó. Athugunin leiddi í Ijós
að fiskar sem eru mikilvægur afli
eru einnig mikilvæg fæða framan-
greindra fiska. Ránfiskarnir keppa
því við fiskimennina um sömu
fiskana. Á þessu byggjast líkönin.
Áður en sagt verður um áhrif
breytinga á afla á einstakar teg-
undir, verða menn að gera sér
Ijóst t.d., að ýsuafli tengist lýsu-
afla. Það tekst illa að stjórna
ýsuafla efekki er tekið tillit til lýsu-
afla, þar sem tegundirnar veiðast
iðulega saman. í líkaninu er greint
á milli veiða á neyzlufiskunum
þorski, ýsu, lýsu og ufsa, veiða á
spærlingi til vinnslu með aukaafla
af ýsu og lýsu, veiða á sandsíli og
brislingi til vinnslu með lýsu sem
aukaafla, síldveiða, ufsaveiða og
makrílveiða.
Þegar líkanir er notað til að
meta áhrif aukinna veiða á þorski,
ýsu, lýsu og ufsa þegar til lengdar
lætur, eru þau borin saman við
áhrifin af óbreyttum veiðum. Á
myndinni sést árangurinn af 10%
aukningu veiða á neyzlufiski.
Þar kemur fram að afli eykst
með auknum veiðum. Það stafar
vitaskuld af því að með því að fjar-
lægja hluta af ránfiskum Norður-
sjávar gefst kostur á að veiða fisk
sem annars hefði orðið þeim að
bráð. Þar sem ránfiskarnir éta allir
Aflabreyting til lengdar í %
Ýsa
Breytingar á atla þegar til lengdar tætur, et veioar aukasi um I U7o. neinnau (ircv
fleirstofnalíkani og einstofnslíkani.