Tímarit lögfræðinga - 01.09.1952, Page 14

134
Tímarit lögjrœöinga
ef hún væri borin upp í kæru til stjórnvalds eða kæmi fram
í vísvitandi röngum vitnaframburði í því skyni, að saklaus
maður yrði dæmdur sekur. Ákvæði 148. gr. mundu þá
tæma brotið.
b. Ef aðclróttun er birt opinberlega, enda þótt sakardberi
hafi ekki haft sennilega ástæðu til aó halda hana rétta,
2. málsgr. 236. gr. Opinberlega er aðdróttun birt, ef hún
kemur fram á opinberum mannfundi eða í fjölda manna,
í prentuðu máli, sem dreift er til ótiltekins fjölda manna,
í auglýsingu, sem fest er upp á almannafæri1) o. s. frv.
Það er annað skilyrði notkunar 2. málsgr. 236. gr., að
sakaráberi hafi ekki haf't sennilega ástæðu til að halda að-
dróttun sína rétta. Slíkt er háð mati hverju sinni. Ef hann
hefur haft ástæðu til að halda sig geta sannað réttmæti
aðdróttunar, þá mundi 2. málsgr. ekki koma til álita. En
jafnvel þótt þessu sá ekki til að dreifa, þá getur aðili trúað
því, að aðdróttunin sé rétt, svo sem ef hann getur skír-
skotað til almannaróms, ef atvik bentu til þess annars, að
aðili mátti halda sig bera hinn sannri sök. Það er sjálfsagt
ekki nóg til þess að leysa sakarábera undan ákvæðum 2.
málsgr. 236. gr., þótt honurn hafi fundizt, að hann hafi
haft sennilega ástæðu til að halda aðdróttun rétta. Dóm-
ari verður að rneta þao, hvort venjulegur skynsamur maÓur
(bonus pater familias) hefði mátt telja sennilega ástæðu
til þess. Mælikvarðinn er hlutlægur (objektiv), en ekki
huglægur (subjektiv). Sakaráberi verour að bera hallann
af sönnunarskorti um það, hvort ástæðan var sennileg, því
að hann hefur framið friðbrot, sem honum ber að réttlæta,
ef hann skal ekki sæta ákvæðum 2. málsgr. 236. gr.
Vel má vera, að aðdróttun sé bæói höfð í frammi gegn
betri vitund og birt opinberlega, og er þá ljóst, að slíkt
varðar nokkru um refsihæo hverju sinni. Annars eru refsi-
mörkin að neðan in sörnu (sektir), hvort sem brot varðar
einungis við 235. gr. eða 236. gr., en refsimörk að ofan eru
mismunandi (eins árs varðhald eftir 235. gr., en tveggja
1) Sbr. Dómasafn VIII. 439.