Tímarit lögfræðinga - 01.05.1985, Blaðsíða 8

ur lagði áherslu á hagnýtt gildi lagakennslu og aukna fjölbreytni hennar, sér-
staklega með það fyrir augum að styrkja stöðu lögfræðinga í vaxandi sam-
keppni við þjóðfélagsfræðinga og viðskiptafræðinga um störf í opinberri
stjórnsýslu, fyrirtækjastjórn, fjölmiðlun o.fl. Hin hreyfingin lagði minna upp
úr beinni samkeppnisstöðu lögfræðinga heldur bæri að auka hæfni þeirra
til að vinna sjálfstætt og vísindalega þau störf sem þeir kysu sér og bæta
þannig hag þeirra óbeint í vaxandi samkeppni og kröfum nútímasamfélags.
Því tengdist enn fremur áhersla á valfrelsi og sérhæfingu í samræmi við þarfir
þjóðfélagsins og áhugasvið hvers og eins.
Árangurinn af þessum umræðum varð nokkurs konar málamiðlun. í leið-
beiningum fyrir stúdenta um námstilhögun í lagadeild og fl. (nú námsvísi
fyrir lagadeild, útg. 1984) er kveðið svo að orði að með reglugerðarákvæðun-
um frá 1970 sé leitast við að auka þjálfun stúdenta í fræðilegum vinnubrögðum.
Laganámið sé þannig hvort tveggja í senn, undirbúningur fyrir tiltekin störf
í þjóðfélaginu og þjálfun í fræðilegum vinnubrögðum. Auk þess eigi námið
að vera vettvangur fyrir umræður og þroskun rökrænnar hugsunar. Mark-
miðin eru í leiðbeiningunum skilgreind svo í stuttu máli:
a) Öflun þekkingar á undirstöðuatriðum.
b) Þjálfun í að afla þekkingar, beita henni og miðla henni.
c) Vettvangur fyrir hleypidómalaus og hlutlæg skoðanaskipti um það hvern-
ig lögum beri að haga, til hvaða sviða mannlegs lífs lagareglur eigi að
ná, hvaða áhrif tiltekin lagaregla hafi o.s.frv.
Margs kyns gagnrýni hefur komið fram á undanförnum árum meðal laga-
nema og lögfræðinga bæði á markmið lagakennslu en þó einkum á fram-
kvæmdina (leiðirnar). Er það vel og minnir á það að hvort tveggja getur
þurft að endurnýja með vissu millibili í samræmi við breyttar þarfir. Hér verða
ekki rædd þau atriði sem aðallega eða eingöngu lúta að framkvæmd laga-
kennslu, svo sem prófreglur, prófkröfur, æfingaskylda o.fl. Umræður um þessi
atriði heyrast nær eingöngu í röðum nemenda. Hins vegar ætla ég að víkja
nokkrum orðum að þeim álitaefnum sem einnig lögfræðingar láta sig varða
og lúta að markmiðum kennslunnar beint eða óbeint. Ber þar hæst spurn-
ingarnar hvað kenna skuli og hvernig, þ.e. kennsluefni og kennsluaðferðir.
Gagnrýni á kennsluefni snýst einkum um hagnýtt gildi þess, án þess þó að
alltaf liggi Ijóst fyrir hvað í hugtakinu hagnýtur felst. Margs konar hugmyndir
hafa komið fram um breytingar og af misjöfnum toga spunnar.
a) Því er oft haldið fram að núverandi kennsluefni, þ.e. greinaval og efnis-
magn, sé úrelt orðið þar sem of mikil áhersla sé lögð á hinar hefðbundnu
greinar eins og refsirétt, sifja- og erfðarétt, en vanræktar séu að sama skapi
ýmsar (nýjar) greinar er henti betur þörfum atvinnulífsins eða komi lögfræð-
ingum vel að kunna, svo sem bankaréttur, hugverkaréttur, skattskil, opin-
ber stjórnsýsla, bókhald, tölvufræði og jafnvel vélritun.
Gegn þessu má benda á þau markmið sem byggt hefur verið á til þessa.
Lagadeild á að veita nemendum sínum undirstöðumenntun í aðalgreinum
lögfræðinnar en kenna þeim að öðru leyti að afla sér sjálfir viðbótarmennt-
unar og þjálfa þá í að beita þekkingu sinni. Ekki er skynsamlegt að eltast
um of við nýjar eða sérhæfðar greinar og því síður greinar sem eðlilegt
er að stúdentar almennt hafi tileinkað sér í framhaldsskólum, t.d. tölvufræði
og vélritun.
2