Tímarit lögfræðinga - 01.05.1985, Blaðsíða 38

í 1. nr. 6/1935, um tekjuskatt og eignarskatt. 1 þremur dómum Hæsta-
réttar reyndi á þessi ákvæði. Dómar þessir eru: Hrd. 1941, bls. 298,
Hrd. 1941, bls. 316 og Hrd. 1942, bls. 179. Dómarnir hafa nú aðeins
sögulega þýðingu. Málin bar öll þannig að, að lagt var á útgerðir skipa,
sem nokkrir aðilar höfðu tekið á leigu tímabundið, og álagningin byggð
á því, að um félag væri að ræða. Krafist var álagningar á hvern félags-
mann eða aðila fyrir sig. Niðurstöður urðu mismunandi í Hæstarétti.
1 einu málinu var ekki talið, að til félagsskapar hefði stofnast, sem
skattleggja bæri sérstaklega. I hinum tveimur reyndi beint á skilyrði
2. mgr. 3. gr. laganna fyrir skattlagningu hjá hverjum einstökum
félaga.
Framangreind ákvæði héldust óbreytt allt til ársins 1958, þegar
ýmsar breytingar voru gerðar á ákvæðum um skattskyldu lögaðila
með 1. nr. 36/1958. Þessi lög breyttu þágildandi almennum lögum um
tekjuskatt og eignarskatt nr. 46/1954. Bætt var inn nýjum c-lið í 1.
mgr. 3. gr., þar sem sameignarfélaga var sérstaklega getið og sett
skilyrði fyrir sjálfstæðri skattskyldu þeirra, m.a. um skráningu þeirra
og tilkynningu til firmaskrár um, að þau æsktu þess að verða skatt-
lögð sem félög. Ákvæði það, sem áður var í c-lið, varð d-liður með
þeirri breytingu, að orðin „önnur félög“ voru felld niður.
Skilyrðum 1. nr. 36/1958 fyrir sjálfstæðri skattskyldu sameignar-
félaga svipaði til þess, sem síðar varð, og gátu sameignarfélög því
valið um skattalega stöðu samkvæmt þessum ákvæðum, annaðhvort
sjálfstæða skattskyldu að uppfylltum settum skilyrðum eða skattlagn-
ingu tekna og eigna hjá félagsaðilum. Þessi nýju ákvæði stóðu hins
vegar ekki lengi, því að þau voru felld úr gildi árið eftir með 4. gr. 1.
nr. 40/1959, um breyting á 1. nr. 46/1954. Ekki sýnist tilgangur lög-
gjafans þó hafa verið sá að fella alveg brott úr skattalögum ákvæði
um skattskyldu sameignarfélaga og samlaga. Verður ekki annað séð
en að mistök við meðferð frumvarps þess, sem varð að 1. nr. 40/1959,
hafi valdið brottfalli ákvæðanna. Við afgreiðslu tillögu að nýju ákvæði
um skattlagningu sameignarfélaga og samlaga tókst svo óheppilega
til, að gildandi ákvæði voru felld niður án þess að ný væru samþykkt
í staðinn, þótt þeir, sem létu sig málið varða á Alþingi, stefndu sýni-
lega ekki að slíkri niðurstöðu. Það var fyrst með 1. nr. 70/1962, um
tekjuskatt og eignarskatt, að aftur voru tekin upp sérstök ákvæði um
skattskyldu sameignarfélaga. Voru þau í stíl við eldri ákvæði og aðal-
reglan varð sjálfstæð skattskylda, nema félagar væru ekki fleiri en
þrír. Þá skyldi skattur ekki lagður á félagið sjálft, heldur á hvern ein-
stakan félagsmann, nema tilmæli kæmu fram um það frá félaginu einu
32