Tímarit lögfræðinga - 01.05.1985, Blaðsíða 60

arfélagi eða hlutafélagi eða breytt í hlutafélag, fái eingöngu eignar-
hluta eða hlutabréf í því félagi, sem við tekur eða stofnað er, sem
gagngjald fyrir eignarhluta í því félagi, sem slitið var. Sama skilyrði
er sett í 56. gr. laganna varðandi sameiningu hlutafélaga.
I sameiningarákvæðum 1. nr. 75/1981, bæði að því er varðar sam-
eignarfélög og hlutafélög, er einungis getið eins forms sameiningar,
þ.e.a.s. samruna með þeim hætti, að félag rennur saman við annað
félag, sem fyrir er og heldur áfram að vera til eftir samrunann. Hér
er ekki getið þeirrar aðferðar, sem fólgin er í því, að tvö eða fleiri félög
sameinast með þeim hætti, að myndað er nýtt félag í stað þeirra, en
þau sjálf lögð niður. I 126. gr. og 127. gr. 1. nr. 32/1978, um hlutafélög,
er gert ráð fyrir báðum þessum aðferðum við sameiningu. Telja verð-
ur að skýra megi ákvæði 1. nr. 75/1981 um sameiningu félaga svo, að
þau taki til fleiri sameiningartilbrigða en þar eru beinlínis nefnd, að
uppfylltum skilyrðum ákvæðanna að öðru leyti.
Athyglisvert er, að ákvæði 57. gr. 1. nr. 75/1981 voru bundin við þau
sameignarfélög, sem myndað höfðu skattalegan varasjóð. Með 13.
gr. 1. nr. 8/1984 er sú breyting á orðin, að nú skulu sameignarfélög-
in hafa myndað fjárfestingarsjóð til þess að geta notið ákvæða 57. gr.
1. nr. 75/1981. Rökin fyrir þessum skilyrðum liggja ekki í augum uppi.
Ástæða getur verið til sameiningar, þótt tilefni hafi ekki gefist til
myndunar varasjóðs, nú fjárfestingarsjóðs. Þá er um fleiri skattahags-
muni að tefla en yfirfærslu sjóða þessara.
Heimildin til varasjóðsmyndunar var bundin við skattskylda lög-
aðila samkvæmt 1. mgr. 2. gr. 1. nr. 75/1981. Síðastnefnt skilyrði sam-
einingarákvæðanna þýddi því það, að þau giltu aðeins um þau sam-
eignarfélög, sem voru sjálfstæðir skattaðilar. Fyrir því voru full rök,
þótt rökin fyrir skilyrðinu um varasjóðsmyndun væru vandfundnari.
Með 13. gr. 1. nr. 8/1984 var einfaldléga gerð sú breyting á 57. gr. 1.
nr. 75/1981, að í stað sameignarfélaga, sem myndað hafa varasjóð,
tekur greinin nú til sameignarfélaga, sem myndað hafa fjárfestingar-
sjóð. Ólíklegt verður að telja, að stefnt hafi verið að því að rýmka
gildissvið 57. gr. 1. nr. 75/1981 þannig, að greinin tæki til sameignar-
félaga, sem ekki eru sjálfstæðir skattaðilar. Skattaréttarlég staða
slíkra félaga mælir öll gegn því. Heimildin til frádráttar fjárfestingar-
sjóðstillags er hins vegar mun víðtækari en varasjóðsheimildin var, og
ekki þurfa sameignarfélög að vera sjálfstæðir skattaðilar til þess að
geta notfært sér hina nýju heimild, svo sem greint er frá hér að fram-
an.
54