Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Blaðsíða 17

II. UM ÞÖRFINA Á BEITINGU ERLENDRA RÉTTARREGLNA.
Sú spurning kann að vakna, hvort eðlilegt sé, að íslenskur dómstóll
beiti erlendum réttarreglum við efnisúrlausn ágreinings. Því er til að
svara, að sakarefni getur verið þannig vaxið vegna tengsla við er-
lendan aðila eða hagsmuni að óeðlilegt og ósanngjarnt væri, ef ein-
ungis væri beitt íslenskum réttarreglum. Þá getur hafa stofnast til
réttinda eða þeim hefur lokið í erlendu ríki, án þess að um nokkur
tengsl við Island sé að ræða. I þess háttar tilvikum verður ekki hjá
því komist að taka tillit til erlends réttar við úrlausn máls fyrir ís-
lenskum dómstólum. Sem dæmi um þetta má nefna réttaratriði eins
og hefð og fyrningu. Hafi maður haft hlut í umráðum sínum fullan
hefðartíma erlendis þar sem hefðartími er skemmri en hér á landi, þá
væri það óeðlileg niðurstaða, ef fyrri eigandi gæti endurheimt hlutinn
í brigðamáli hér á landi vegna þess að hluturinn væri hingað kominn
og hefð ekki fullnuð samkvæmt íslenskum hefðarreglum. Hins vegar
gæti verið vafamál hvernig með skuli fara ef hluturinn er fluttur til
landsins áður en kominn var fullur hefðartími erlendis samkvæmt þar-
lendum lögum, en ekki verður farið nánar út í það hér. Á svipuð sjónar-
mið getur reynt í sambandi við fyrningu.0)
Sú tilhögun að beita ávallt lögum dómstólslands (lex fori) við úr-
lausn réttarágreinings er einnig óheppileg vegna þess að þá gilda
lögin þar sem mál er höfðað, en það getur verið tilviljunarkennt og
óvíst fyrirfram hvar málshöfðun fer fram þegar sakarefni tengist er-
lendum aðilum. Réttlætis- og sanngirnissjónarmið leiða og til þess að
beitt er erlendum lagareglum, enda er það og markmið lagaskilareglna
að leitast við að tryggja að sama niðurstaða fáist í lögfræðilegum
ágreiningsefnum án tillits til þess hvar mál er höfðað.
III. TAKMARKANIR Á BEITINGU ERLENDRA
RÉTTARREGLNA.
Þótt viðurkennt sé samkvæmt framansögðu að unnt sé að beita er-
lendum réttarreglum við úrlausn réttarágreinings fyrir dómstólum hér
á landi, þá yrði ávallt beitt íslenskum réttarfarsreglum við meðferð
máls.6 7) Þá leiða ýmsar varnarþingsreglur til þess að einungis yrði
6) Karsten Gaarder, sama rit bls. 4—5 og 128.
7) Sjá hér Hrd. 1981:1089, þar sem var ágreiningur um gildi avalistaábyrgðar á víxli.
Úrlausn ágreiningsefnisins laut norskum rétti. Við meðferð málsins var beitt ákvæð-
um 17. kafla 1. 85/1936 og að auki beitt sönnunarreglunni í 116. gr. sömu laga varð-
andi tiltekið atriði.
11