Ægir - 01.12.1994, Blaðsíða 4

Auðunn Auðunsson er tæplega sjötugur togaraskipstjóri sem man tímana
tvenna. Hann ólst upp við árabátaútgerð á Vatnsleysuströnd en 13 ára
varð hann háseti á síldarbát fyrir Norðurlandi. Skömmu eftir 1950 tók
hann þátt í fyrstu tilraunum til veiða í flottroll hér vib land. Hann endur-
bætti vinnuaðstöðu á síðutogurum, beitti sér fyrir fiskileitarleiböngrum
til Grænlands og var skipstjóri á Narfa sem var fyrsti frystitogari íslend-
inga. Hann var skipstjóri og leiðbeinandi á fyrstu skuttogurum íslendinga
og inargir togaraskipstjórar lærðu til verka undir hans verndarvæng.
Hann hefur stýrt mýmörgum skipum, alltaf haft opin augun fyrir nýjung-
Viðtal: um< stöbugt leitað ab betri lausnum og verib óhræddur vib að tjá sig um
Páll Ásgeir Ásgeirsson. friðun, veibiaðferbir, mebferð afla og hvab eina sem lýtur ab fiskveibum.
4 ÆGIR DESEMBER 1994
13 ára á síld
Hvenœr byrjaðir þú til sjós?
„Ég var 13 ára gamall og var á síld á
Gunnari Hámundarsyni sem veiddi í
reknet. Gunnar var 18 tonna bátur. Á
svona bát róa menn í dag með 4-5
rúllur og flýta sér heim á kvöldin. Við
komum stundum með á annað hundr-
að tunnur af síld í land.
Árið eftir var ég á Júlíusi Björnssyni
frá Keflavík sem var 22 tonn og þótti
miklu meira skip.
Faðir minn var formaður á báðum
þessum bátum. Þá voru ekki allir kall-
aðir skipstjórar þó þeir séu kallaðir
skipstjórar í dag á litlum skakbátum."
Á fóðurleifð Auðuns á Minni-Vatns-
leysu rekur Þorvaldur Guðmundsson nú
stœrsta svínabú í Evrópu. Þar var
skroppið fram í þarann efvantaði í soð-
ið og Auðunn fékk að fijóta með strax
og Imnn hafði aldur til, 6-7 ára.
Auðunn útskrifaðist úr Stýrimanna-
skólanum 1947 og segir að það hafi
aldrei komið neitt annað til greina.
Þetta hafi verið það eina sem hugur
hans stóð til að lœra.
Fjórir brœður Auðuns hafa verið
skipstjórar og trúlega var Sœmundur
þeirra þekktastur en hann var elstur, f.
1917.
„Sæmundur tók að sér skipstjórn á
nýsköpunartogaranum Kaldbak þegar
hann kom nýr til landsins og kenndi
Akureyringum togaramennsku sem
þeir búa enn að. Dugnaður og að fara
vel með fiskinn er það sem gildir.
Ég naut góðs af þessu þegar ég var
að manna Sigurð RE upp úr 1960 og
sótti þá menn til Akureyrar."
Byrjaði vel með Kaldbak
Auðunn var stýrimaður hjá Sœmundi
og Kaldbakur var fyrsta skipið sem
hann fór með sem skipstjóri. Það var
sumarið 1950 og fyrsti túrinn gaftón-
inn fyrir ferilinn.
„Okkur gekk ágætlega í þessum túr.
Við sóttum rúmlega 400 tonn af karfa
á 4 sólarhringum. Þetta ár fór ég fjóra
túra meö Kaldbak og sótti samtals
1700 tonn á tæplega 20 dögum.
Á þessum árum voru nýfundin
karfamið á hryggnum út af Breiðafirði
og á hryggjum út af Víkurál og aflinn
var mjög góður.
Þetta ár fiskaði Kaldbakur um 10
þúsund tonn en var ekki að nema í
6-7 mánuði. Þetta var einkum karfi
nema einn túr sem ég fór og lenti í
ufsamoki á Halanum og fyllti skipið á
fjórum dögum. Úr þeim farmi fengust
25 tonn af lýsi.
Margir hafa hneykslast á því að all-
ur þessi afli skyldi fara í bræöslu en
sannleikurinn var sá að á árunum eftir
stríðið var verð á lýsi og mjöli mjög
hátt. Fyrir ufsatúrinn sem ég minntist
á fengust 7500 pund í útflutningsverð-
mæti. Kaldbakur var þá tveggja ára
gamall og kostaði nýr 105 þúsund
pund. Þessi eini túr skilaði því 7% af
kaupverði skipsins."
Miðað við að svipað lýsishlutfall hafi
verið í karfa og ufsa og svipað verö
fengist má reikna með að aflaverðmœti
Kaldbaks árið 1950 hafi verið 160-170
þúsund pund. Þess má geta að árið eft-
ir, 1951, fór heildarkarfaafli á íslands-
miðum í 166 þúsund tonn og hefur
aldrei orðið meiri.
Eftir tiltölulega skamma dvöl á Ak-
ureyrartogurum lá leið Auðuns til
Reykjavíkur á ný og nú til þess að taka
við Fylki sem gerður var út frá Reykja-
vík.
„Staðreyndin var sú að eftir að ég
var með Kaldbak þá gat ég valið úr
mörgum tilboðum um skipstjórn."
Fylkir fór í loft upp
Fylkir varð eitt hans helstu skipa og
fylgdi honum nokkuð.
„Hann fylgdi mér þangað til hann
sprakk í loft upp norður af Horni 14.
nóvember 1956. Við fengum tundur-
dufl í trollið og það sprakk. Sem betur
fer varð mannbjörg. Ég þakka það úr-
valsmannskap og því að um áramótin
áður voru settir styrktarbitar í hann en
þessi skip voru of veikbyggð um miðj-
una. Hefði þetta ekki verið gert hefði
hann brotnað um miðjuna. Þannig fór
Egill rauði sem strandaði undir
Grænuhlíð."
Duflið sprakk við síðuna meðan verið
var að snörla belginn. Það varð mönn-
um á dekkinu til lífs að Fylkir tók djúpa
veltu frá trollinu í sömu andrá og hall-
aði því frá högginu. Trollið hvarf við
sprenginguna og stórt gat kom á síðuna
og sökk skipið á stuttum tíma.
„Við gátum losað lífbátinn eftir
mikið basl og fórum allir, 30 talsins, í
hann. Það var stinningskaldi en veöriö
var að ganga niður eftir vestanrok.
Skip í nágrenninu tóku okkur um borð
eftir að hafa heyrt neyðarkall. Það var
reyndar dálítið einkennilegt því öll
loftnet, möstur og tæki skemmdust við
ÆGIR DESEMBER 1994 5