Ægir - 01.12.1994, Blaðsíða 43

hlutfalli á milli erlends og innlends verðlags.
Yrði eingöngu tekið tillit til innlendra verð-
breytinga við staðvirðingu við slík skilyrði hlyti
þetta hlutfall að raskast og erlendar skuldir fyrri
ára yrðu ofmetnar.
Gott að skulda í erlendum gjaldeyri
Tafla 3 sýnir þá raunvexti sem fyrirtæki í
sjávarútvegi greiða af skuldum sínum við lána-
kerfið. Eins og áður hefir verið tekið fram er hér
örlítill hluti undanskilinn. Þess ber að geta að
hér er lántökukostnaöi sleppt en hann getur
numið verulegum fjárhæðum í hlutfalli við
vexti þegar um lágar skammtímaskuldir er að
ræða en skiptir minna máli þegar fjallað er um
stofnlán til langs tíma. í ljós kemur að sjávarút-
vegur nýtur góðs af því að skulda hlutfallslega
mikið í erlendum gjaldeyri þar eð raunvextir af
gengistryggðum lánum eru yfirleitt mun lægri
en af innlendum lánum. Sérstaklega eru raun-
vextir innlendra nafnvaxtalána háir og hafa
verið það frá árinu 1991. Ástæður hárra inn-
lendra vaxta verða raktar til þeirrar viðleitni
innlánsstofnana og fjárfestingarlánasjóða að
vinna upp þær fjárhæðir sem lagðar hafa verið í
afskriftasjóði útlána vegna tapaðra útlána und-
anfarinna ára. Að þessu leyti nýtur sjávarútveg-
ur betri kjara en ýmsar innlendar greinar sem
eru með óhagkvæmari samsetningu skulda, eins
og verslun, iðnaður, þjónusta og ýmsar greinar
sem skulda aðallega í íslenskum krónum.
Veruleg uppsveifla í þjóðarbúskapnum
Raunvextir hafa hér verið reiknaðir með til-
liti til breytinga á verölagi almennt. Einnig er
fyrir hendi sá kostur að miða við breytingar á
verði sjávarafurða. Sú aðferð hefði sýnt gerólíka
mynd, einkum árin 1992 og 1993 þegar erlent
verðlag hækkaði um 3,5% fyrra árið en 2,5%
hið síðara en þessi ár varð verulegt verðfall
sjávarafurða eða um 9% fyrra árið en um 12%
hið síðara. Nú hefir þróunin snúist við þar sem
verðvísitala sjávarafurða hefir hækkað um 7,6%
frá júlí á þessu ári fram í nóvember og reiknað
er með frekari hækkun á verði sjávarafurða þeg-
ar fram líða stundir. Þessi verðhækkun sjávaraf-
urða á rætur sínar að rekja til hagvaxtar meðal
viðskiptalanda okkar, aukinnar eftirspurnar eft-
ir sjávarafurðum samfara skorti þeirra og þess
að verð sjávarafurða var lágt framan af árinu.
Meðal annars af þessum sökum, veiða á fjarlæg-
um miðum og landana erlendra skipa til
vinnslu hér innanlands hefir orðið veruleg
uppsveifla í íslenskum þjóðarbúskap. í stað
Mynd 1. Lánveitingar sjávarútvegs á föstu verði í milljónum króna
frá bankakerfi, fjárfestingarlánasjóðum og lánasjóðum ríkis.
19801981198219831984198519861987198819891990199119921993
Erlend gengistryggð
Innlend verðtryggð
Mynd 2. Hlutfallsleg skipting lána bankakerfis,
fjárfestingarlánasjóða og lánasjóða ríkis til sjávarútvegs.
----1---|---i--------1— -----i---i---i........ ...i-------
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
H Erlend gengistryggð □ Innlend verðtryggð □ Innlend óverðtryggð
Mynd 2. Raunvextir af lánum bankakerfis, fjárfestingarlánasjóða og
lánasjóða ríkis til sjávarútvegs.
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
H Árlegir vextir □ Þriggja ára meðaltal
ÆGIR DESEMBER 1994 43