Ægir - 01.06.1995, Qupperneq 34

Sveinn Jónsson framkvæmdastjóri
Félags fiskmjölsframleiðenda:
Erum bjartsýnir
„Þetta breytir abstæbum verk-
smibjanna verulega. Þab eru verk-
smibjur á Austfjörbum og Norbaust-
urlandi sem taka vib síldinni en hún
hefur borist alla leib til Akraness svo
þab eru margar verksmibjur sem
koma ab þessu. Samkvæmt mínum
tölum núna eru um 140 þúsund tonn
af síld komin á land til bræbslu,"
sagbi Sveinn Jónsson framkvæmda-
stjóri Félags íslenskra fiskimjölsfram-
leibenda í samtali vib Ægi og á ab
sjálfsögbu vib síldveibina úr norsk-ís-
lenska síldarstofninuin sem hefur
orbib fiskimjölsverksmibjum óvænt
búbót.
Lobnuvertíbin sem er nýlokib skilabi
félagsmönnum ekki alveg því sem búist
hafbi verib vib því veibin gekk afar erf-
iblega í september til janúar. Samkvæmt
tölum Félags fiskimjölsframleiöenda var
landab 736 þúsund tonnum af lobnu til
bræöslu sem er um 200 þúsund tonn-
um minna en reiknaö hafbi veriö meö.
Á vertíöinni 1993-1994 bárust 936 þús-
und tonn til verksmiöjanna.
Síldin er veruleg búbót
„Síldin er veruleg búbót en ljóst ab
sjómannaverkfallib setur strik í reikn-
inginn og ekki sýnt hve miklum hlut
viö náum af þessum 250 þúsund tonn-
um sem áætlaö er aö veiöa úr sameigin-
legum kvóta íslendinga og Færeyinga."
Sveinn bendir þó á aö meöan verk-
falliö stendur fitnar síldin og ætti því
ab verba betri til bræöslu þegar því lýk-
ur.
Verðið í góðu meðallagi
En var síöasta vertíb gób fyrir félags-
menn hvab varöar verb?
„Veröib hefur verib í góöu meöallagi
á mjölinu. Þaö hefur veriö íviö hærra
Sveinn Jónsson, framkvæmdastjóri.
þaö sem af er árinu en í fyrra. Lýsib
hækkabi töluvert í haust en þá var
framboö lítiö og margir félagsmenn
búnir ab selja fyrirfram á lægra verbi en
lýsisverö er nokkuö hátt nú um þessar
mundir."
Sveinn segir ab markaöir séu heldur
dræmir og sérstaklega muni um minni
eftirspurn eftir hágæbamjöli til Noregs.
Þessi þróun mun, samkvæmt nýjustu
fréttum, vera ab snúast til betri vegar
og búist er viö aö Norömenn gætu
Úr sögu fiskmjöls- og lýsisvinnslu
Lýsisvinnsla tíökaöist hér frá landnámi og var jafnan beitt
þeirri abferb ab láta lýsiö sjálfrenna í keröldum sem fleytt
var ofan af. Algengt var ab nota gryfjur í þéttum jarövegi
til þess sama. í ferbabókum frá fyrri öldum er því lýst
hvernig slíkar gryfjur voru vib hvert hús í sjávarplássum
og líkabi gestum ekki alltaf lyktin.
1865 kom séra Oddur V.
Gíslason í Grindavík sér upp
gufubræbslutækjum til ab
bræöa lifur og varö fyrstur ís-
lendinga til þess.
1882 var hafin gufu-
bræbsia á vegum Gránufé-
lagsins á Akureyri og fékk lýs-
ib frá félaginu fyrstu verblaun
á erlendum vörusýningum.
1904 var fyrst brætt lýsi í
tvöföldum járnpottum hjá
Gísla Johnsen í Vestmanna-
eyjum.
1912 eru byggbar tvær
verksmiöjur á íslandi til aö
framleiöa fiskmjöl úr fiskúr-
gangi. Önnur verksmiöjan
var í Vestmannaeyjum en
hin á Flateyri.
1932 var fyrstu kald-
hreinsunarstöb fyrir lýsi
komiö á fót hjá Lýsissamlagi
íslenskra botnvörpunga.
1934 voru í fyrsta sinn
settar fiskmjölsverksmiöjur
um borö í íslenska togara.
Fyrst í Gylfa frá Patreksfiröi
en síban í Garbar frá Hafnar-
firöi.
1936 var fariö aö bræba
karfalifur á Sólbakka vib Ön-
undarfjörb meb lútsuöu-
tækni.
1953 er settur upp
þriggja þrepa eimari í Lýsi og
mjöl í Hafnarfiröi og nýting-
in batnar um 25-30%.
FyRSTU síldarbræbslurnar
sem reistar voru hérlendis
hófu starfsemi 1908-1910 en
þaö voru Norömenn sem
settu þær upp. Þessar verk-
smiöjur voru tæknilega
ófullkomnar, meö svoköll-
uöum dúkapressum. Fyrsta
verksmiöjan sem reist var
meb svipuöum vélabúnaöi
og nú tíbkast var Krossa-
nesverksmibjan sem reist var
1913.
A ÁRUNUM 1990 til dags-
ins í dag hafa margar loönu-
bræbslur veriö endurnýjaöar
eftir aö hafa verib starfrækt-
ar meö lítiö breyttan tækja-
búnaö síöan á síldarárunum
1950-1960. □
34 ÆGIR