Ægir - 01.06.1995, Blaðsíða 51

hættunni af völdum toxafenmengunar á
norðurslóðum.
fræðinni fleygði fram á þessu sviði og nú mætti
segja að iðnríki vesturheims væru tilbúin að fara
að vinna að marktækum rannsóknum á þessu
sviði.
Af klórlífrænum efnasamböndum er toxafen
e.t.v. stærsti mengunarvaldur heims nú og sér-
staklega mælist styrkur þeirra hvergi hærri en í
fiski og lífverum á norðurhjara eða 10 sinnum
meiri en t.d. í Norðursjó sem fram til þessa hefur
verið talinn mengaður. Þetta á sérstaklega við um
feitan fisk eins og síld, loðnu, lax og fleiri fiska.
Víða um heim er fiskur í stöðuvötnum afar
mengaður af völdum toxafens.
Gæti stöðvað innflutning allra fiskafurða af
norðlægum svæðum
í mörgum ríkjum er reynt að fylgjast með leif-
um toxafens í grænmeti og ávöxtum og leyfilegt
hámark sett upp sem miðaö er við, t.d. í inn-
flutningi. Slík mörk hafa aðeins verið sett í Þýska-
landi og Bandaríkjunum fyrir fisk og sjávarafurð-
ir. Nýlega var sett nýtt hámark í Þýskalandi sem
er talsvert strangara en eldra hámark. Mjög fá
fisksýni úr Norðursjó og enginn fiskur af norður-
slóðum hefðu staðist það hámark. Því var gildis-
töku þeirra frestað eftir að landbúnaðarráðuneyt-
ið þýska mótmælti við heilbrigðisráðuneytið en í
ársiok 1995 er áætlað að verði sett ný skilyrði eft-
ir að þýskir vísindamenn hafa rannsakaö inni-
hald og dreifingu toxafens-leifa í fiskafurðum af
norðurhjara sérstaklega. í Kanada em neysla fisks
úr ýmsum heimskautavötnum alveg bönnuð
vegna toxafen-mengunar.
„Það má segja að þekking manna á þessum
efnum og aðferðunum til þess að mæla þau í af-
urðum sé á svipuðu stigi nú eins og þekking á
PCB-efnum var fyrir 20 ámm," sagði Guðjón Atli.
I febrúar 1993 var haldin sérstök ráðstefna um
toxafen og útbreiðslu þess í heiminum í
Burlington í Ontario í Kanada og sóttu hana
rúmlega 80 færustu vísindamenn heims á sviði eiturefnafræði og meng-
unar. Þar kom fram að mikið starf er óunnið við að rannsaka áhrif toxa-
fens á ýmsar lífverur og hegðun þess í náttúrunni. Þannig er t.d. ekki vit-
að hvaða áhrif langvarandi neysla mengaðra afurða hefur og var lagt til að
þegar yrði hafist handa við könnun á því.
„Þetta getur haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar í för með sér," sagði Guð-
jón. „Þannig gætu þjóðir í Evrópu sett svo ströng mörk á leyfilegt inni-
hald toxafens í fiskafurðum að allur innflutningur fisks af norðurslóðum
yrði bannaður. Sérstaklega verður erfitt að eiga við feitar fiskafurðir þar
sem efnin safnast fyrir. Rannsóknir munu skera úr um hvar rétt er að setja
mörkin og ég vil ekki trúa því að íslenskur feitur fiskur verði úrskurðaður
óneysluhæfur af þessum sökum en neytandinn er yfirleitt látinn njóta
vafans og mörkin lækkuð ef hætta er talin á ferðum."
Guðjón Atli taldi að ötul barátta íslendinga og fleiri þjóða fyrir setn-
ingu strangari reglugerða um notkun toxafens hefði þegar borið nokkurn
árangur.
„Það er mjög brýnt framtíðarverkefni. Sérstaklega er mikilvægt að við
tökum þátt í samstarfi við aðrar Evrópuþjóðir þegar kemur til þess að á-
kvaröa hámörk toxafens í innfluttum afurðum." □
ÆGIR 51