Ægir - 01.04.1997, Blaðsíða 24

mann á Þingeyri, sem árið 1815 festi
kaup á 14 lesta skonnortuskipi, sem
Charlotta nefndist, og hóf útgerð þess
frá Önundarfirði. Árið eftir bættist ann-
að skip við og gerði Henckel það einnig
út frá Önundarfirði.
Árið 1819 fluttist til Flateyrar í Ön-
undarfirði Friðrik Svendsen og tók brátt
við rekstri verslunar þar. Árið 1821
keypti hann þilskip sem hann nefndi
Patrioten og hóf útgerð þess. Sex árum
síðar, 1827, lét Svendsen smíða 9 lesta
slúpskip, sem hlaut nafnið Föðurland-
ið, og árið eftir annað sem hann nefndi
Eirík rauða. Bæði voru þessi skip smíð-
uð af rekaviði sem sóttur var norður á
Strandir, og fór vel á því að þau voru
fyrstu þilskipin, sem báru íslensk nöfn
Þilskipaútgerð hófst á ísafirði árið
1831 er Jens Jacob Benedictsen hóf þar
útgerð jaktar sem nefndist Jens Peter
den Gamle. Ári síðar hóf Sars kaupmað-
ur í Neðstakaupstað einnig þilskipaút-
gerð og á næstu árum fjölgaði þilskip-
um á ísafirði nokkuð. Þau munu hafa
orðið flest á þessu tímabili árið 1842,
sjö, en fækkaði síðan nokkuð um hríð.
Um 1850 efldist þilskipaútgerð ísfirð-
inga á ný og verður nánar sagt frá því í
síðari grein.
Þilskipaútgerð Vestlendinga á fyrra
helmingi 19. aldar var merk nýjung í
íslenskum sjávarútvegi. Eins og sjá má
af frásögninni hér að framan, fjölgaði
skipunum næsta ört eftir að kom fram
um og yfir 1820. Meginástæða þess var
vafalítið sú, að hagur kaupmannanna,
sem áttu skipin og gerbu þau út, fór
batnandi. Þeir gátu bætt við sig skipum
og nýir menn bættust í hópinn. Batn-
andi hagur kaupmanna stafaði ekki síst
af því ab eftir 1820 fór árferbi batnandi
frá því, sem verið hafði á fyrstu áratug-
um aldarinnar. Þá bötnuðu gæftir og
afli jókst, sem varð til þess að hagur
þjóðarinnar vænkabist. Markaðir fyrir
saltfisk og hákarlalýsi voru og góðir á
þessum árum og því kom aflaaukning-
in útvegsmönnum til góba.
Þilskipin voru gerð út fjóra til fimm
mánuði á ári, frá því í apríl og fram í
ágúst. Þau leystu ekki áraskipin af
hólmi, þvert á móti efldist árabátaút-
vegurinn á 19. öld og því veröur að líta
á þilskipaútgerðina sem vibbót, nýjan
vaxtarbrodd í sjávarútveginum.
Áhrif þilskipaútgerðarinnar á þróun
byggðar í landinu er athyglisverður
þáttur í sögu tímabilsins. Á Vesturlandi
og Vestfjörðum voru skipin í eigu kaup-
manna og ólíkt áraskipunum þurftu
þau hafnir. Þau voru flest gerð út frá
verslunarstöðum og leið ekki á löngu
uns fólki tók að fjölga og vísar að þétt-
býli mynduðust þar sem útgerðin var
mest. Þeir sem einkum settust að í
verslunarstööunum voru þó ekki skútu-
sjómennirnir, heldur verkafólk sem
vann að fiskverkun og svo ýmiss konar
iðnaðarmenn. Fiskverkafólk í verslun-
arstöbunum var að vísu fátt á meðan
hákarlaveibar voru helsta viðfangsefni
þilskipanna, en eftir að saltfiskverkun
tók að færast í aukana, jókst eftirspurn
eftir vinnuafli og þá fjölgaði fólki á út-
gerðarstöðunum ört. Skýrasta dæmið
um þess konar þróun á fyrri hluta 19.
aldar er Flatey á Breiðafirði.
TJÓRNARMENN
Sparið tímarm og
siglið ekki hjá

Vélsmiðjan Bolungavík
Hafnargötu 53
Sími: 456 7370 og 456 7380
m

FYRIR SKIP OG BÁTA
24 ÆGIR