Ægir - 01.12.2000, Qupperneq 18

FISKNEYSLA
Er feitur fiskur hollur
fyrir hjartað?
Hjartasérfræðingar hafa lengi vitað að fiskneysla verndar
gegn hjartasjúkdómum en ekki nákvæmlega hvernig. Árum
saman var álitið að málið væri svo einfalt að með því að
fara að borða fisk í staðinn fyrir rautt kjöt minnki
sjálfkrafa neysla mettaðrar fitu, sem hætt er
við að myndi útfellingu í slagæðum og stífli
þær.
Staðreyndir sem komið hafa í ljós undanfar-
in 30 ár benda til þess að eitthvað alveg sér-
stakt sé við fiskinn, sérstaklega feitan fisk,
svo sem sardínur, lax, síld, lúðu og makríl.
I holdi þessara fiska er mikið af omega-3
fitusýrum, sem virðast stuðla að heilbrigði
æðakerfisins.
Amerísku hjarta-
verndarsamtökin
sendu nýlega frá sér
leiðbeiningar um
mataræði þar sem
mælt er með því að
borða tvisvar í viku
um 85 g af feitum
fiski. Sérfræðingarnir
vildu þó ekki fullyrða
að hægt væri að
minnka líkurnar á
hjartasjúkdómum
með því einu að
gleypa omega-3 fitusýrutöflur vegna þess að
of stór skammtur gæti valdið hættulegum
aukaverkunum, svo sem innvortis blæðing-
um.
Ameríska fæðu- og lyfjanefndin íhugar
nú málið. Vegna úrskurðar í dómsmáli er
þess vænst að hjartaverndarsamtökin skeri
úr um það hvort framleiðendur omega-3
fitusýrutaflnanna og lýsis megi auglýsa
vöru sína sem holla fyrir hjartað. Ef samtök-
in taka þá afstöðu bætast ofangreind fæðu-
efni í hóp valinna efna sem nú eru talin holl
fyrir hjartað og eru til dæmis í sojabaunum
og heilhaframjöli.
Omega-3 fitusýrurnar eru efnaflokkur
sem nefndur er fjölómettuð fita og eru hrá-
efni í fjölmörg efnasambönd líkamans, svo
sem heilafrumur og sameindir sem stýra
bólgumyndun, blóðþrýstingi og blóð-
storknun. Þar eð líkaminn getur ekki sjálf-
ur framleitt þær omega-3 fitusýrur sem
hann þarfnast verða þær að koma úr fæð-
unni, aðallega fiski en líka úr jurtafæðu, svo
sem hörfræi, soja-
baunum og valhnet-
um. Mörg Evrópuríki
bæta omega-3 fitu-
sýrum í barnamat.
Rannsóknir benda
til þess að meðal
þjóða sem borða mik-
inn fisk, til dæmis
Grænlendinga, inn-
fæddra í Norðvestur-
ríkjum Ameríku og
Japana, séu hjarta-
sjúkdómar tiltölu-
lega sjaldgæfir. Sömuleiðis varð niðurstaða
rannsókna á rannsóknastofum sú að omega-
3 fitusýrur minnka líkurnar á blóðtappa-
myndun, sem algengt er að valdi hjartabil-
un, þar eð þær minnka þéttni þríglýseríða í
blóðinu, fituefna sem tengd hafa verið
hjartabilun og óreglulegum hjartslætti.
Allt er þetta nú gott og blessað en þó ekki
nóg til að teljast vísindalega sannað.
Mikla athygli vöktu rannsóknir ítalskra
lækna sem breska læknablaðið Lancet
greindi frá í fyrra sem víðtækustu og ná-
kvæmustu rannsóknum á hjartasjúkdómum
fram til þessa. Læknarnir skiptu 11 þúsund
hjartasjúklingum í fjóra hópa. Allir fengu
þeir venjulega læknismeðferð en einn hóp-