Ægir - 01.12.2000, Page 19

REVTINGUR
urinn tók lýsisbelg daglega, annar 300
mg af E-vítamíni, sá þriðji fékk E-
vítamín og lýsisbelg og hinn fjórði lyf-
leysu, - töflu með engu virku efni. Eftir
tvö ár kom f ljós að einungis meðal
þeirra sem tóku lýsið höfðu líkurnar á
því að deyja úr hjartabilun minnkað að
meðaltali um 17%. E-vítamínið hafði
engin áhrif.
Ymsir vísindamenn telja þessar niður-
stöður svo óyggjandi að þær nægi til að
auglýsa megi lýsi sem hollt fyrir hjartað.
Þó eru enn ekki öll kurl komin til
grafar. Þótt omega-3 fitusýrurnar
minnki vissulega þéttni þríglýseríða í
blóðinu þá geta þær aukið þéttni LDL
eða „slæms kólesteróls". Enginn veit
hvort það eru skipti til ills eða góðs eða
hvort hið sama gildir þar um alla. Van-
færar konur ættu að vera sérlega varkárar
að taka lýsi. Neysla þorskalýsis getur
leitt til of stórs skammts af A-vítamíni,
sem kann að valda fósturskemmdum.
Sumir næringarfræðingar telja mögulegt
að annar flokkur fitusýra, omega-6, sem
eru í maís og mörgum jurtaolíum, gætu
minnkað hin góðu áhrif omega-3 fitusýr-
anna. Hér vantar enn óyggjandi stað-
reyndir. „Enn eigum við langt í land
með að finna lágmarksþörf líkamans fyr-
ir omega-3 fitusýrur og hvort hlutfallið
milli omega-3 og omega-6 skiptir sköp-
um,“ er haft eftir Alice Lichtenstein,
prófessor í næringarfræði við iæknadeild
Tuft háskólans í Bandaríkjunum.
Eitt er víst, hvort sem omega-3 fitu-
sýrurnar koma úr fiski, lýsi eða töflum;
þær eru ekkert töfralyf. Fæðið þarf að
vera fjölbreyttara og hitaeiningaminna
en gerist og gengur hjá flestum Amer-
íkumönnum. Annars er vandinn vís.
Byggt á grein eftir Alice Park í time
Magazine.
Hertar kröfur um
umhverfisvernd
í norsku laxeldi
Fjögur norsk laxeldisfyrirtæki, Dá-
fjord Laks, Nesset Fiskeoppdrett, Er-
fjord Stamfisk og Aqua Gen taka þátt
í umhverfisverndarverkefni, sem á að
verða grundvöllur að leiðarvísi um
hvernig haga skuli rekstri laxeldis-
stöðva svo að þær skaði umhverfið sem
allra minnst.
Framleiðslustaðlarnir eru Emas og
ISO 14001. Hinn fyrrnefndi er sam-
þykktur af Evrópusambandinu og
stöðvar sem uppfylla hann fá vottorð
um það. Hingað til hafa einungis tvær
norskar laxeldisstöðvar fengið slíkt
vottorð fyrir hluta af starfsemi sinni,
Hydro Seafood og Fjord Seafood. Þær
eru hinar stærstu í Noregi, og líka þær
stærstu í heimi.
Oháðir eftirlitsmenn koma með
jöfnu millibili í gæðavottaðar stöðvar
og skoða allt það í rekstrinum sem hef-
ur áhrif á umhverfið, svo sem frá-
rennsli, notkun kemískra efna, útbún-
að til varnar því að laxinn sleppi út og
sóttvarnir. Eftirlitsmennirnir skulu
votta að laxinn sé alinn á umhverfis-
vænan máta.
Það er norskum laxeldisstöðvum afar
mikilvægt að uppfylla kröfur Emas
staðalsins þar eð um 70% af útfluttum
afurðum þeirra fara til Evrópubanda-
lagslandanna.
ISO 14001 staðallinn er annar al-
þjóðlegur staðall sem nær yfir stærra
svæði en er þó ekki eins mikilvægur
fyrir útflutning norskra laxeldisstöðva.
Staðlarnir skarast á mörgum sviðum
og margar stöðvar reyna fyrst að upp-
fýlla kröfur ISO 14000 og síðan Emas.
Talið er að á alþjóðlegum vettvangi
muni þessar aðgerðir bæta samkeppn-
isstöðu norskra fiskeldisstöðva við
löncl eins og Chile og Skotland þar
sem lítið hefur enn verið hugað að
áhrifum fiskeldis á umhverfið. Sömu-
leiðis þykir sýnt að umhverfisvænar
stöðvar skili meiri framleiðni þegar til
lengri tíma er litið. I Noregi hafa nú
144 eldisstöðvar vottorð um að þær
séu umhverfisvænar og margar þeirra
ala hvítholda fisk.