Ægir - 01.12.2000, Blaðsíða 40

FJÁRMÁL
Arðsemi í sjávarútvegi
ekki nægileg
Almar
Guömundsson,
forstöðumaður
greiníngar
íslandsbanka-
FBA, skrifar.
Sjávarútvegur hefur lengi verið mikilvægasta atvinnugreinin á íslandi
og hafa jafnan verið skiptar skoðanir um hvernig tryggja beri vöxt og
viðgang greinarinnar. Hinn ungi íslenski hlutabréfamarkaður tók fljót-
lega vel á móti sjávarútvegsfyrirtækjum og fjölgaði skráðum sjávarút-
vegsfyrirtækjum á markaði mjög á árunum 1996 og 1997.
í þessari grein er ætlun undirrit-
aðs að fjalla um stöðu sjávarút-
vegsfyrirtækja á hlutabréfamark-
aði og er áhersla lögð á að draga
fram atriði sem skýrt geta lækk-
andi verð sjávarútvegsfyrirtækja á
hlutabréfamarkaði undanfarin
misseri. I lok greinarinnar verður
svo tæpt á nokkrum atriðum sem
undirritaður telur skipta máli fyr-
ir framtíðarhorfúr greinarinnar á
hlutabréfamarkaði.
Þegar fjallað er um sjávarútveg
út frá sjónarhorni hlutabréfa-
markaðar og fjármálafræða er
áberandi hve fjármagnsfrek grein-
in er. Hún útheimtir miklar fjár-
festingar í varanlegum rekstrar-
fjármunun (skipum, vélum og
tækjum) sem leiðir síðan til þess
að gera þarf miklar kröfur til að
hin mikla binding fjármuna í
rekstri slíkra fyrirtækja skili arði
til hluthafa. Það er einnig áber-
andi að greinin er ekki eins mikil-
væg og áður í þjóðhagslegu sam-
hengi. Hlutdeild sjávarútvegs af
landsframleiðslu hefur farið úr
15% í 11% á fjórum árum og
hlutdeild útflutningsverðmæta
sjávarafurða hefur farið úr 50% í
44% af heildarútflutningsverð-
mæti vöru og þjónustu á sama
tímabili.
Sjávarútvegsfyrirtæki voru
einnig styrkasta stoð innlends
hlutabréfamarkaðar í nokkur ár.
Það er ekki lengra síðan en í byrj-
un árs 1998 að markaðsverð sjáv-
arútvegsfyrirtækja var u.þ.b.
helmingur af heildarmarkaðsvirði
á innlendum hlutabréfamarkaði.
Nú, rétt tæplega þremur árum
síðar, er sama hlutfall komið nið-
ur í 18% af heildarmarkaðsvirði.
Tvennt er mikilvægt í þessu
samhengi. Annars vegar mikil
gróska á hlutabréfamarkaði, sem
leitt hefur til þess að félög í öðr-
um greinum en sjávarútvegi hafa
verið skráð á markað. Þarna skipt-
ir einkavæðing fjármálafyrirtækja
miklu máli.
Hins vegar hefur verðþróun
sjávarútvegsfyrirtækja á hluta-
bréfamarkaði verið þeim óhag-
stæð í samanburði við félög í öðr-
um greinum þegar litið er allt aft-
ur til miðs árs 1997.
Markaðsvirði sjávarút-
vegsfyrirtækja lækkar
þriðjung á tveimur árum
Þegar litið er til vísitölu sjávarút-
vegs á Verðbréfaþingi Islands,
sem mælir breytingar á virði sjáv-
arútvegsfyrirtækja á markaði, þá
kemur í ljós að vísitalan hefur
lækkað um tæplega þriðjung á að-
eins tveimur árum, sem er mun
lakari frammistaða en á markaðn-
um í heild. Urvalsvísitala VÞI
hækkaði á sama tíma um 19%.
Eins sést vel á Mynd 1 sýndi
sjávarútvegsvísitalan mjög góða
ávöxtun á árunum 1995 og allt
fram á mitt ár 1997 og til að gæta
sannmælis er rétt að hafa í huga
hækkun á markaðsvirði er 84% á
sl. sex árum, eða um 14% á ári
(ekki er tekið til til arðgreiðslna).
Sambærileg ávöxtun á markaðn-
um í heild á sama tíma er 36% á
ári. En hvað getur skýrt þessa þró-
un? Hafa fjárfestar á íslenska
markaðnum misst trúna á sjávar-
útveginum og hver er þá möguleg
ástæða þess?
Miklar fjárfestingar í
sjávarútvegi skila ekki
nægilegum arði
Til að varpa ljósi á framangreinda
þróun dreg ég í Mynd 2 fram lyk-
iltölur úr ársreikningum nokk-
urra stærstu sjávarútvegsfyrir-
Úrvaisvísitala og vísitala sjávarútvegs