Búnaðarrit - 01.01.1912, Side 124
120
BÚNAÐaRRIT.
búið jafnan erfltt uppdráttar, sökum samtakaleysis bænda,
þar í sveitinni. Stofnandi búsins og aðalfrömuður þess,
Albert bóndi Kristjánsson á Páfastöðum, hélt mest og
bezt lífinu í því og hvatti aðra til þess að ganga i það.
Búið var, meðan það starfaði, rekið með handafli, og
hafði aðsetur sitt í framhýsi þar á Páfastöðum. Smjör-
framleiðslan var mest 3200 pd., árið 1903 ; en síðan fór
smjörið minkandi með ári hveiju. Páfastaðabúið var
síðan flutt eða lagt niður, og annað nýtt bú reist í
staðinn við Staðará, og nefnist það „Fram“.
Árið 1902 eru búin orðin 1Ó alls, og öll rjómabú.
Þá komu flest þessi bú sór upp skálum til smjörgerðar-
innar, Áður höfðu þau ieigt sér húsiúm á bæjunum,
sem þau voru kend við. Búin, sem bættust við og áður
er eigi getið, voru Hjallabúið í Öifusi. Rauðalækjarbiiið
í Hoitum, Kálfárbúið í Gnúpverjahreppi, Vatnsdælabúið
og búið í Eyhiidarholti í Skagafirði. Um hið síðasttaida,
Eyhildarholtsbúið, er það að segja, að það starfaði í tvö
ár (1902 og 1903) og iagðist svo niður.
Árið 1903 telst svo til, að búin sé orðin 15 alls.
Meðal þeirra búa, er stofnuð voru þetta ár, var Bakka-
kotsbúið í Borgarfirði. Það starfaði að eins eitt ár og
lagðist svo niður. Fólagar þess voru 9, með um 90 kú-
gildi. Og smjörframleiðslan nam 3000 pd. — Árið eftir,
1904, var svo stofnað nýtt bú við Oeirsá, og gengu fé-
lagar Bakkakotsbúsins 1 það.
Þetta sama ár, 1903, var Brautarholtsbúið á Kjalar-
nesi sett á fót. Það starfaði í 5 ár, 1903—1907. Fé-
lagar þess voru flestir 18, árið 1904. Þá bjó það til
rúm 7000 pd. af smjöri. Eftir það fór búinu hnignandi
og ástæðan til þess var meðal annars sú, að félagar
þess sumir fóru að hugsa um að selja mjólkina til
Reykjavíkur.
Eftir þetta fjölgar búunum óðum, og árið 1905 eru
þau 33 alls í gangi. Ýmsar smábreytingar urðu á þeim
eftir þetta, og verður þeirra getið síðar.