Búnaðarrit - 01.01.1912, Síða 280
276
BÚNAÐARRIT
um gjöldum landssjóðsins. Og eg get ekki ætlað, að
nokkur maður, sem áliti þessa sjóðstofnun þarflega,
teldi þetta tillag ókleift fyrir iandssjóðinn. En ef þing-
menn vildu láta landssjóð ieggja svona laglega í púkkið,
þá er ólíklegt, að bændur létu standa á sér, að leggja
annað eins á móti, þar sem sjóðurinn væri stofnaður
fyrir þá og afkomendur þeirra.
Svo skulum við athuga, hvaða gagn slík sjóðstofnun
gæti gert i framtíðinni. Vil eg þá taka dæmi af um-
liðna tímanum. Setjum svo, að íslendingar hefðu tekið
upp á því 1841, að safna ahnennmn heyfyrningum með
gœtilegum ásetningi, og að homa upp fóðurforðabúrum
og harðindasjóði, líkt því, sem að framan hefir verið
bent á. Eftir 1841 komu mörg íslaus ár í samflota, og
voru þau flest mjög góð. Á þeim tíma hefðu safnast
miklar heyfyrningar. Síðan var árferði fremur gott fram
að 1881, að undanteknum 4 árum, 1859, 1863, 1866
og 1869, sem þó alls engan hnekki hefðu gert, ef alt-
af frá 1841 hefði verið lagt kapp á gætilegan ásetning
og fóðurforðabúr. Og líklegt er, að ekki hefði þurft að
halda verulega á forðabúrunum fram að 1881.
En svo kom þá harðindaskorpan 1881—’88, sem
gerði landsmörmum meira en 8 000 000 króna skaða á
þessum fáu árum.
Þegar þessi harðindakaíli byrjaði, 1881, hefði verið
búið að safna í harðindasjóðinn í 40 ár, og aldrei þurft
neitt úr honum að taka á þeim tíma. Þá hefði sjóð-
urinn, ef hann hefði staðið á vöxtum með 4%, verið
orðinn 3 040 816 krónur, og hver hreppur heíði átt að
meðaltali 19 005 krónur. Og ársvextir alls sjóðsins, eins
og hann var þá, hefðu verið 121 632 krónur. En ef
ársvextir sjóðsins hefðu frá upphaíi verið að eins 3 °/»,
þá hefði hann verið orðinn 2 412 840 krónur alls, og
hver hreppur hefði átt í honum 15 080 krónur, og árs-
vextir alls sjóðsins hefðu verið 72 385 krónur. Árs-
vextirnir af sjóönum ásamt heyfyrningum og fóðurforða-