Búnaðarrit - 01.01.1912, Page 281
BÚNAÐARRIT
277
búrum, sem til hefðu verið í byrjun harðindanna 1881
—’88, hefðu líklega dugað til þess, að koma bændum
alveg klaklaust gegnum harðindaskorpuna, ef vöxtun-
um hefði árlega verið varið til fóðurkaupa í þessi 7 ár.
Þá hefðu landsmenn komist hjá hinu geysimikla tjóni,
sem þessi 7 ár gerðu þeim. Og ofan í kaupið hefðu
iandsmenn þá átt eftir harðindakaflann 3 040 816 kr.
eða 2 412 840 krónur í handraðanum, og svo allan þann
bústofn, sem til var 1881, og verið þar að auki að öllu
leyti miklu betur staddir en þeir voru nú eftir harðindin.
Það sem búið hefði verið að leggja í sjóðinn á 40
árunum, 1841—1881, hefði alls verið 1 280 000 krónur.
Hefðu menn svo á þessum 40 árum ennfremur kostað
árlega 150 kr. af landssjóði og 150 kr. af sveitarsjóði í
160 hreppum til heyásetningseftirlits og fóðurforðabúra,
þá hefði það orðið 48 000 krónur á ári, og á 40 árum
1 920 000 krónur. Samtals hefði þá verið búið að
kosta í 40 ár 3 200 000 kr. til að tryggja bústofn lands-
manna. Og þessi tilkostnaður hefði borgað sig svo vel,
að landsmenn hefðu fyrir hann, ekki að eins sneitt hjá
margra miljóna króna tjóni á árunurn 1841—1888,
heldur átt harðindasjóðinn óskertan, og hann hefði eins
og fyr er sagt verið orðinn nærfelt eins mikið fé og alt
það, sem landsmenn hefðu kostað í 40 ár til þess, að
tryggja bústofn sinn.
Skemtiiegra hefði verið að lifa á íslandi 1881—’88,
ef forfeður okkar hefðu haft þennan undirbúning. Þá
hefðu íslendingar ekki þurft að flýja landið i þúsunda-
tali og ekki þurft að þiggja ölmusugjafir frá öðrum lönd-
um og hallærislán úr landsjöði.
Yið sem lifðum 1881 vorum svo óheppnir, að for-
íeður okkar höfðu að sumu leyti lítið búið í haginn
íyrir eftirkomendurna, og höfðu skilað þeim landbúnað-
inum í því ástandi, að hann var fullkominn vonarpen-
ingur. Og þessa hafa menn goldið að mörgu leyti siðau.
En það á alls ekki við fyrir okkur, að hallmæla for-