Stúdentablaðið - 01.05.2008, Side 18

I
001. Astin blómstrar á Laugaveginum, eóa er hann aó pissa? Hver veit? 002. Kaffibarinn
m i
t&mm
ÍMÉlll
003. Löggulíf
OFRFT.nm KEMUR f BYLGJUM
Áð undanfömu hafa fréttir um gráfar árásir í
míðbœnum og aukna fikrríefnaneyslu xmgmenna
verið áberandí í fjöhrúðlum. Nokkuð hefur verið um
það, að veist hafi vetrið að saklausum vegfarendum
ogþeim vektirábeetanlegiráverkarað tílefnislausu.
Okkur lék hugur á að vita hvort ofbeldi hafi veríð
að aukast í miSbœmim undanfarin ár og hvaða
ástœður fíggi þar að bciki. Tíl þess að upplýsa
okkurfengum við tíl víðtals tvo þunganrigtormerm
í þessum máloflokki, Dr. Helga Gunnlaugssan
práfessor í félagsfrceði við Háskóla íslands og
Geir Ján Þóríssem yfirlagregluþjón, en þeir hafa
báðir fylgst náið með því ástandi sem ríkt hefur í
nríðbwnum undartfarín ár.
Dr. Helgi Gunnlaugsson, prófessor í félags- og
afbrotafræði:
MEGUM EKKI MÁLA MIÐBORGINA OF
DÖKKUM LITUM
Það hefur verið mikil umrœða um miðborgina síðustu
mánuði, er ástandið jafn slœmt og látið er af?
„Ástandið í miðborginni að næturlagi um helgar er
eins og alþjóð veit oft langt frá því að vera viðunandi.
En það er ekki hægt að segja að aukning afbrota skýri
það hvenær miðborgin fer 1 umræðu og hvenær ekki.
Einstaka alvarleg ofbeldismál, eða eitthvað annað
kemur upp í miðbænum, og boltinn by r jar allt í einu að
rúlla, sér í lagi ef lítið annað er að gerast í samfélaginu.
Fjölmiðlar setja fókusinn á miðborgina, yfirleitt eins
og ástandið hafi aldrei verið verra en einmitt á þeim
tímapunkti. En ef við skoðum tölurnar og veltum
fyrir okkur hvort mikil aukning á afbrotum í
miðborginni skýri að umræðan fari af stað þarf það
ekkert endilega að vera svo. Fjöldi ofbeldismála í
miðborginni var til að mynda mjög hár á árunum
1999 til 2001 en fór síðan lækkandi. Fjöldinn hefur
aðeins farið upp á við síðustu tvö ár, en ekki náð þeim
hæðum sem var í kringum aldamótin."
En hefursjálft ofbeldið versnað, er það orðiðgrófara?
„Það er yfirleitt viðkvæðið í umræðunni að ofbeldið
hafi aldrei verið verra. Ef við skoðum lögreglugögn yfir
alvarlegar líkamsárásir í Reykjavík eða í miðbænum
sjáum við að fjöldinn virðist koma í bylgjum. Alvarleg
mál án sýnilegrar ástæðu, t.d. þegar einhver vegfarandi
í miðbænum verður fyrir mjög alvarlegri líkamsárás af
hendi einhvers ókunnugs, valda skiljanlega titringi í
samfélaginu. Tilfelli þar sem við getum séð okkur sjálf
eða einhverja okkur nákomna í hlutverki fórnarlambs.
Og þá er ekkert skrítið að fréttaljósinu sé beint að
þessum stað og ástandið málað dökkum litum."
En nú er búin að vera talsverð umrœða um menn sem hafa
verið í hópum að ráðast á aðra, er það að aukast?
„Mál af þvi tagi koma upp og valda skiljanlega ótta. Ef
við metum þróunina út frá fjölda mála og alvarleika
þeirra er ofbeldið í heildina ekkert endilega að breytast
í þá átt. Beiting ofbeldis er oft hluti af áhættulífsstíl
tiltekinna hópa, sér í lagi sumra ungra karla. Ofbeldið
er jafnvel álitið réttlætanlegt þegar ögrun á sér stað
- og stundum hending hver endar sem fórnarlamb og
hver gerandi."
Fíkniefnaneysla hefur aukist mikið á undanförnum
árum, hefur það áhrif?
„Áfengi er náttúrulega stærsti pósturinn, en auðvitað
koma önnur fíkniefni inn í þetta líka. Framboð og
eftirspurn virðist mikil eftir alls konar efnum en
áfengi veldur mestum usla enda aðgengilegt á öllum
þessum stöðum. En við vitum að fíkniefnin eru komin
á neysluborð Vesturlandabúa og þetta blandast allt í
einn kokkteil á nóttunni. Ekki þarf að koma á óvart
í öllum mannfjöldanum og þrengslunum að stundum
sjóði upp úr.“
Hefur samfélagsgerðin eitthvað að segja, á ungt fólk í dag
erfitt uppdráttar?
„Jú samfélagið hefur tekið stakkaskiptum. Þrengsli
eru mikil í miðborginni og ópersónuleg samskipti
ráðandi í fjölbreyttari mannlífsflóru en áður.
Miðborgin er frekar lítið svæði og í raun fer allt
skemmtanahald unga fólksins fram á þessum litla
bletti síðla nætur um helgar. Og í raun eru íbúar af
öllu höfuðborgarsvæðinu úti á lífinu að skemmta
sér, jafnvel allt landið. Þannig að við erum að tala
um tíu, fimmtán, jafnvel tuttugu þúsund manns sem
eru að skemmta sér á þessu litla svæði, allir á sama
tíma. Og við vitum alveg hvað einkennir drykkjusiði
íslendinga. Mikið er drukkið á stuttum tíma og
þrengsli og fyllerí og alls konar mál geta komið upp.
Að sumu leyti verðum við að skoða ástandið út frá
fyrirkomulagi skemmtanahalds á íslandi. Við erum
búin að setja allt skemmtanahaldið á tiltölulega lítið
svæði í hjarta borgarinnar og eitthvað lætur undan.
Það er raunverulega óhjákvæmilegt annað en að
það verði einhver slagsmál og átök og ofbeldi og
stundum alvarleg mál. í heildina er unga fólkið samt
til fyrirmyndar og möguleikarnir fjölbreyttari en
nokkurn tíma áður.“