Stúdentablaðið - 01.05.2008, Blaðsíða 28

GERVTVISINDIN GRASSERA

a
Trúin fœrir fjöll, sem betur fer, en hún getur líka fœrt
peninginn þinn til þeirra sem láta þig trúa því að þú
eignist betra líf ef þú borgar þeim peninga fyrir að
lcekna þig - og þeir hinir sömu trúðu því að með því að
eyða stórfé í nám í óhefðbundnum lœkningum gœtu
þeir lœknað fólk. Ótrúlegt en satt. Leiða mœtti líkur
að þvi að fólk haldi að það sem er dýrt hljóti að virka.
Nám í óhefðbundnum lcekningum getur farið niður í
fjórar vikur og það er umhugsunarvert hversu mikið
er hcegt að lœra á svo stuttum tíma.
Verst er þegar fólk lætur plata sig til þess að eyða
stórfé í þessa „menntun" og „lækningu". Nýlega var
skrifað um einn skólann í íslensku dagblaði og þar var
bent á heimasíður skólans heima og úti. Skólagjöldin
eru fáránlega há, en fyrir þriggja ára nám þarf
hver námsmaður að borga tæplega milljón krónur.
Námið er aðallega fjarnám og er ekki viðurkennt af
vísindasamfélaginu.
SETT FRAM Á VÍSINDALEGAN HÁTT
Ekki er hægt að fullyrða að grasalækningar (svo
dæmi sé tekið) séu eintóm þvæla og vitleysa - gott er
að fá sér heitt vatn með engiferrót við hálsbólgu - en
ef eitthvað alvarlegt amar að er farið á sjúkrahús og
meðferð fengin þar. Tölum mannamál: Höfuðbeina-
og spjaldhryggsmeðferð, lithimnugreining,
hómópatalækningar, heilun og svo framvegis eru
gervivísindi sem virka ekki! Ekki eru til neinar
vísindalegar sannanir fyrir jákvæðri virkni þessara
aðferða. Án efa væri boðið upp á slíkar aðferðir á
spítulum væru þær virkar. Á síðunni vantru.is er
að finna skrif um þessi mál og skrifar Lárus Viðar
Lárusson um gervivísindi sem hann segir vera
ákveðna hugmyndafræði byggða á kenningum „sem
settar eru fram á vísindalegan hátt þegar þær eru í
raun ekki vísindalegar”:
„Vísindakenningar hafa ýmis einkenni svo sem að
þær (a) eru byggðar á reynslu athugana í stað þess
að byggja á kennivaldi heilagra ritninga, (b) skýra
margvísleg fyrirbæri í náttúrunni; (c) hafa verið
prófaðar á sérstakan hátt, yfirleitt eru prófaðar
einhverjar ákveðnar forspár sem kenningin leiðir
af sér; (d) styrkjast í sessi með nýjum prófunum og
uppgötvunum frekar en að undan þeim sé grafið; (e)
eru ópersónubundnar og því prófanlegar af hverjum
sem er, burtséð frá því hvaða trú eða frumspekilegar
skoðanir viðkomandi hefur; (f) eru kraftmiklar og
frjóar, leiða rannsakendur til nýrrar þekkingar og
skilnings á samhengi hlutanna í náttúrunni, frekar
en að vera kyrrstæðar og staðnaðar kenningar sem
leiða ekki til neinna rannsókna eða framþróunar til
betri skilnings á heimi náttúrunnar; og (g) nálgun á
þær er undir formerkjum efahyggju í stað trúgirni,
sérstaklega hvað varðar yfirskilvitlega krafta eða
yfirnáttúruleg öfl, og eru brigðular og settar fram á
varfærnislegan hátt, í stað þess að þær séu settar fram
sem óskeikularkennisetningar.” (http://www.vantru.
is/2006/02/24/09.35/)
Það er víst að læknavísindin eru enn að þróast og í
sífellu er komist að einhverju nýju. Óhefðbundnar
lækningar hafa hins vegar ekki þróast mjög mikið og
standa í stað á meðan læknavísindin taka fagnandi við
þeim lækningaraðferðum sem hægt er að sýna fram á
með vísindalegum hætti að virki. Læknavísindin hafa
ekki alltaf svör við öllu og stundum eru sjúklingar
lengi í meðferð við kvillum sínum án þess að meðferðin
virki. Það er auðvelt að ímynda sér að þessir sjúklingar
gefist upp og leiti þá til óhefðbundinna lækninga.
Frábært ef það virkar... það getur nefnilega gerst að
það sem amaði að viðkomandi læknist af sjálfu sér,
t.d. verkur í öxl. Það er ekki beinhörð sönnun þess að
t.d. höfuðbeina og spjaldhryggsmeðferð virki þó öxlin
læknist strax eftir fyrsta tíma og hið sama hafi ekki
gerst hjá sjúkraþjálfara. Engar sannanir eru til fyrir
virkni þess, aðeins reynslusögur.
KUKLERKUKL
Svanur Sigurbjörnsson læknir varð himinlifandi þegar
Pétur Tyrfingsson sálfræðingur kom í Kastljósið og
vísaði því á bug að gervivísindin virkuðu:
„Þar færði hann afar sannfærandi og fjölmörg rök
fyrir því af hverju hlutir eins og höfuðbeina- og
spjaldhryggsjöfnun, homeopathia, lithimnulestur,
Bowen-tækni og fleira í sama dúr eru algerar
staðleysur og því kukl, sem hafi möguleika á því
að skaða fólk tilfinningalega og eigi ekkert erindi
inní heilbrigðiskerfið. Meðferð fagaðila með slíkum
aðferðumséóafsakanlegogbrjótifbágaviðstarfsreglur
fagstétta. Ósannaðar og umdeildar aðferðir sé ekki
hægt að nota og staðhæfa að lækni eða bæti heilsu.
Sönnunarbyrðin liggi hjá þeim sem komi með hina
nýju aðferð rétt eins og við allar nýjar aðferðir sem
kynntar eru í hinu hefðbundna vísindasamfélagi. “
Svanur heldur áfram að útskýra „kuklið":
„Auðvitað þarf ekki allt sem hefur ekki verið samþykkt
af læknastéttinni að vera kukl. Hins vegar það sem
búið er að skoða vel og vandlega af vísindafólki og
læknum og er dæmt kukl er kukl. Það eru margar
leiðir til þess að ganga úr skugga um hvort að eitthvað
eigi sér raunverulegar stoðir eða ekki, rétt eins og
bakari hefur ýmsar leiðir til að baka brauð en sér fljótt
ef einhver tiltekin aðferð verður aldrei að brauði. Þú
getur byggt hús á ýmsa vegu en ekkert hús kemst hjá
því að hafa burðarbita og fastan grunn eða sökkul. Það
sama á við um lífeðlisfræðilega ferla, þeir eru margir
en þú getur ekki bara látið hugann reika og búið til
einhverja kenningu um þá pg þóst lækna eftir þeim.
Það gera kuklarar og margir hverjir bera því miður
ekki gæfu til að átta sig á því að hugmyndakerfi þeirra
er án burðarbita, haldlaust og án varanlegs árangurs.
Með mína þekkingu á grunnvísindum, sjúkdómum og
meðferðarleiðum er mér algerlega ljóst að hómeopatía
er haldlaust kukl rétt eins og þú sérð munninn á
svörtu og hvítu.”
Það vekur spurningar þegar fagaðilar aðhyllast
aðferðir eins og höfuðbeina- og spjaldhryggsmeðferð.
Vefsíðan doktor.is leitast við að útskýra það sem
getur hrjáð mannslíkamann og lækningar við því.
Einnig getur fólk sent inn fyrirspurnir um það sem
hrjáir það og fengið svör hvað sé best að gera. Erla
Ólafsdóttir sjúkraþjálfari mælir með höfuðbeina-
og spjaldhryggsmeðferð og skrifar heila grein um
ágæti hennar en minnist ekki einu orði á að virkni
meðferðarinnar hefur ekki verið vísindalega sönnuð.
Guðrún B. Hauksdóttir hjúkrunarfræðingur og
meðlimur í stjórn BÍG (Bandalagi íslenskra græðara)
er með miklar yfirlýsingar um meðferðina: „H.S.
jöfnun hefur alltaf góð áhrif á fólk og skapar ákveðna
ró og jafnvægisástand í líkamanum ... verum því
fordómalaus og opin og vinnum ávallt í kærleikanum.
Tökum aldrei vonina frá fólki því margar leiðir eru í
boði til að bæta heilsubrest okkar.“ Greinin fjallar
um virkni höfuðbeina- og spjaldhryggsmeðferðar á
ungabörnum (sem er í sjálfu sér siðferðislega rangt)
og í grein Guðrúnar, líkt og hjá Erlu, er ekki minnst
einu orði á það hvort vísindalegar sannanir séu fyrir
virkni meðferðarinnar.
í rannsókn sem British Columbia Office of Health
Technology Assessment gerði á höfuðbeina- og
spjaldhryggsmeðferð kemur fram að ekki fundust
neinar vísindalegar sannanir fyrir því að meðferðin
gerði sjúklingum gott. Einnig kemur fram að
höfuðmeiðsl hafa komið fram eftir meðferð og þar að
auki kemur líka fram að meðferðin hafi ekki staðlaða
skilgreiningu. Ef hún virkaði væri meðferðin án efa
stöðluð en ekki mismunandi hjá hverjum og einum.
Þegar upp er staðið er sorglegt að óhefðbundnar
lækningar fái að grassera í samfélagi sem á að
vera nútímalegt og á að byggja á traustum stoðum
þekkingar og vísinda. ■
Heimildir:
http://www.doktor.is/index.php?option«com_dgreinar&do«view_
grein&id_grein«1623
http://svanurmd.blog.is/blog/svanurmd/entry/327079/