Hugur - 01.01.2000, Page 121

HUGUR
A milli himins og jarðar
119
hugsa um hvort það væri eitthvað hægt að púkka upp á þetta mál,
varð hann fyrir miklum áhrifum af „Hel.“ Ef það er til fallegur vitnis-
burður um bókmenntaverk er hann að finna í orðum Halldórs um
„Hel.“ Og þá þagna minni menn og segja ekki neitt. Eins og Steinn
Steinarr sagði þegar Halldór fékk nóbelsverðlaunin: „Þegar stórir
atburðir gerast eiga litlir menn að þegja". Og vitnisburður Halldórs
um „Hel“ er stór atburður.“
Hefði Sigurður ekki átt að helga sig ritstörfum meira en hann
gerði?
„Hann gerði það alltaf. Til að mynda skrifaði hann leikrit á stríðs-
árunum en lét sýna það undir dulnefni. Þetta var ekki bara af hógværð,
heldur líka af einhverri vanmetakennd. Svo var þetta kannski eðlileg
varúðarráðstöfun fyrst höfundur var þjóðkunnur maður. En
Uppstigning var um margt gott leikrit. Það var fyrst sýnt í Iðnó en
endursýnt í Þjóðleikhúsinu mörgum árum síðar. Það byrjar eins og
hefðbundinn enskur stofugamanleikur um íslenskt þorp en breytist
svo í miðju kafi í nútímalegan uppátækjaleik í anda Pirandellos.“
„Þetta ergóð bók“
Sigurður er sagður hafa verið marglyndur maður. Er það rétt?
„Já, eflaust, en ég þekkti hann ekki að því. Maðurinn sem ég
þekkti var gamall maður. Ferli hans í opinberu lífl var lokið og ekki
annað eftir en að verja ævikvöldinu við lestur, skriftir og mannlegan
félagsskap. Ég var hinsvegar nokkuð vel upplýstur um hans fyiri feril
allan. Mér fannst það athyglisvert að afi minn Vilmundur sem hafði
djúp áhrif á mig þekkti ekki Sigurð. Báðir urðu þjóðfrægir menn,
hvor á sínu sviði. Afi einkum fyrir sósíalisma sinn og baráttu sína
fyrir velferðarkerfi á íslandi. Þau ár sem ég þekkti Sigurð hafði hann
mikinn áhuga á því að kynnast afa. Ég spurði afa, sem aldrei heim-
sótti fólk, hvort ég mætti koma með Sigurð til hans, og hann hélt
það nú. En af því varð ekki og þeir kynntust aldrei.
Þeir áttu hinsvegar sameiginlegan vin sem var Þórbergur Þórðar-
son, æskuvinur afa. Þórbergur vann mikið með Sigurði við þjóð-
sagnasöfnun. Saman gáfu þeir út mikið þjóðsagnasafn sem heitir Grá-
skinna. Sigurður sagði mér að eitt sinn kom Þórbergur til hans á
Baldursgötuna beint frá afa mínum í Ingólfsstrætinu og er með bók í
hendi sér. Sigurður spyr Þórberg hvaða bók þetta sé. Þá svarar Þór-