Hugur - 01.01.2000, Page 163

HUGUR
Tilgangurinn, hégóminn og hjómið
161
inni frá fæðingu til dauða. Hér er mikill ágreiningur á milli Brynjólfs
og existensíalistanna Sartres og Camus.
Framhaldslífið, siðgœði og tilgangur lífsins
Hversvegna ætti að vera einhver ástæða fyrir lífi mannfólksins, fæð-
ingu þess og dauða? Hver gæti sú ástæða verið ef hún er fyrir hendi?
Brynjólfur er allt að því sannfærður um að lífið hafi tilgang umfram
þann tilgang og þá merkingu sem sérhver einstaklingur leggur í líf
sitt á degi hverjum. Hvað hefur Brynjólfur fyrir sér í því að lífið hafi
einhvern tilgang og hver gæti sá tilgangur verið? Ekki felst tilgangur
lífsins í því að gera Guð dýrlegan eða lifa sem sköpunarverk hans þar
sem Guð er hugmynd mannanna og hluti af blekkingum trúarbragð-
anna.
Tilgangurinn lífsins að mati Brynjólfs er falinn í lífinu eftir jarðn-
eskan dauða. Lífið hlýtur að vera eitthvað meira en stundin milli fæð-
ingar og dauða hér á jörðinni. Ég sagði að Brynjólfur væri allt að því
sannfærður um að lífið hefði tilgang en sannfæring hans er eðli máls-
ins samkvæmt takmörkunum háð. Það verða hvorki færðar óyggjandi
sönnur á að lífinu sé ekki lokið eftir jarðvistina og því síður að lífið
hafi tilgang sem er annar og meiri en sá sem sérhver finnur með sjálf-
um sér á degi hverjum. Brynjólfur gerir sér grein fyrir því að með því
að halda fram að lífið sé eitthvað annað og meira að jarðlífi loknu, er
hann að fullyrða meira en sönnur verða færðar á:
Vér getum heldur ekki sannreynt, að líf sé eftir dauðann, og engin
vísindaleg staðreynd rennir stoðum undir þá skoðun. En ef vér höfn-
um henni og gerum oss að fullu ljóst, hvað sú höfnun hefur í för með
sér, til hvaða rökréttra niðurstaðna hún leiðir, þá hefur það örlaga-
ríkar afleiðingar, ekki aðeins fyrir lífsskoðun vora, heldur og fyrir
líf vort. Ef vér gerum ráð fyrir, að líf hvers einstaklings sé aðeins
blossi í eilífðinni og að á undan og eftir sé eilffur dauði, eilíft vitund-
arleysi, þá falla öll mannleg verðmæti dauð og ógild.19
Hér finnur Brynjólfur grundvöllinn að siðgæði í mannlegu samfélagi.
Ef ekkert er framhaldslífið þá er enginn tilgangur með lífinu. Til-
gangslaust líf er alveg laust við öll verðmæti og þar með skiptir sið-
gæði engu máli.
19
Samarit, bls. 112.