Dvöl - 01.01.1937, Síða 56

50
T) V Ö L
Mesti forvígismaður héraðs-
skólanna segir í Ársritinu á ein-
um stað: „Héraðsskólarnir í
sinni núverandi mynd, eru minn-
ismerki um ungmennafélags-
hreyfinguna eins cg hún mótaði
æsku landsins á fyrsta fjórðungi
yfirstandandi aldar. Sú kynslóð
voru nýir Fjölnismenn, sem ekki
nægði minna en að gera alla
þjóðina frjálsa, samstæða og vel
menntaða". Þetta munu margir
fallast á, að rétt sé. Þótt forystan
væri ötul í héraðsskólamálun-
um og í henni kenndi stórhuga,
myndu skólarnir aldrei hafa
komizt upp, hefði ekki að baki
vefið nokkuð almenn og sterk
hreyfing. Og í þeirri hreyfingu
stóðu gömlu ungmennafélagarn-
ir fremstir; þeim sýndist, að
þarna gætu þeir klætt eina
stærstu og ljúfustu hugsjón sína
veruleikanum með því að beita
fórnfýsi og vera öruggir í bar-
áttunni að knýja málið fram. —
Ýmsum þeirra var kunnugt um
af eigin kynningu, hve lýðhá-
skólarnir á Norðurlöndum höfðu
verið dýrmætir til góðra áhrifa
á æsku þeirra landa. Og þeir,
sem kunnugir voru t. d. á Voss
og Sigtuna, svo að nefndir séu
aðeins tveir allra kunnustu lýð-
háskólar í Noregi og Svíþjóð,
sáu, að þarna gátu íslendingar
skarað langt fram úr frænd-
um sínum í aðbúð æskunnar,
meðfram með því, að nota hin
sérstöku náttúrugæði landsins —
jarðhitann. Og þetta varð að
veruleika á fáum árum, þótt
sennilega bætist eitthvað við af
héraðsskólum ennþá og sumir
þeir eldri verði stækkaðir. —
Eins og menn vita, eru héraðs-
skólarnir nú þegar vel húsaðir.
Þeir eru nú notaðir sem gesta-
heimili að sumrinu og bæta
þannig mikið úr — og sennilega
enn meira í framtíðinni — hús-
næðisskortinum, sem hamlar því,
að erlendir gestir og jafnvel inn-
lendir líka geti fengið aðlaðandi
gisti- og dvalarstaði til sveita.
Eins og mörgum er ljóst, er gisti-
húsaskortur eitt mesta vanda-
málið, sem leysa þarf í sam-
bandi við komu erlendra gesta
á sumrum. Þó að koma erlendra
ferðamanna sé mjög fjárvænleg
fyrir þjóðina, þá er örðugt fyrir
einstaklingana að láta dýr hús
borga sig, séu þau eingöngu
reist sem sumargistihús, þar
sem ferðamannatíminn hér á
landi er svo stuttur. Héraðsskól-
arnir leysa því þetta mál að tals-
verðu leyti og gætu það þó bet-
ur en nú, ef forráðamennirnir
hefðu örlítið víðara útsýni og
meiri fyrirhyggju en þeir virð-
ast hafa, enn sem komið er. En
gera má sér góðar vonir um að
það lagist með vaxandi reynslu
og þekkingu.
Héraðsskólarnir eru sjálf-
kjörnar menningarmiðstöðvar
héraðanna. Þar eiga hinar vönd-
uðustu og beztu samkomur að