Heilbrigðismál - 01.12.1984, Síða 13
augun og venjulegur bóklestur (7).
Draga má úr augnóþægindum með
því að minnka endurskyn birtu, með
réttri iýsingu, með góðri stöðu á
skjánum og með notkun skerma sem
minnka glampa frá skjánum. Einnig
má nota síur og liti til að auka skýr-
leika leturs. Langvarandi vinna við
tölvuskjái skaðar ekki sjónina, en
með aldrinum breytist sjónin, fólk
verður fjarsýnt og þarf að nota les-
gleraugu til að lesa á bók. Ekki er þó
víst að sömu gleraugu henti til lest-
urs á tölvuskjái og viðkomandi gæti
jafnvel þurft þriðju gleraugun til að
sjá vel frá sér. Fólk sem lengi horfir
á grænan skjá sér allt bleikt þegar
það lítur upp. Þetta eru kölluð
McCollough-áhrif og eru eðlileg við-
brögð sjónhimnunnar því bleikur
litur er andstæðulitur við grænan.
Þetta er meinlaust fyrirbæri.
Stoðkerfí
Sérhvert einhæft starf getur valdið
óþægindum frá stoðkerfi, vöðvum
og liðamótum, einkum í baki. Ein-
kenni þessi eru langmest frá vöðvum
og sinafestum í hálsi, herðunt og
mjóbaki, og koma helst við slæm
vinnuskilyrði. Mikilvægt er að koma
í veg fyrir stoðkerfasjúkdóma með
þægilegum stólum, góðri staðsetn-
ingu á skjám og með hæfilegri hæð á
lyklaborði. Stólar þurfa að hafa sæti
með stillanlegri hæð á setu, geta snú-
ist, verið á hjólum, en þó stöðugir.
Setur og bök eiga að vera þétt, en
mátulega bólstruð og bakið á að
þrýsta vel að mjóbakinu. Armar
þurfa að vera þægilegir og stóllinn
þarf að geta runnið undir borðið.
Streita
Margri vinnu fylgir streita, og visst
andlegt álag er manni nauðsynlegt til
velfarnaðar í starfi. Streita í starfi
getur orðið það mikil að það valdi
andlegum og lífeðlisfræðilegum
truflunum. Vinna við tölvur veldur
ekki streitu ein sér, en önnur atriði,
svo sem innihald vinnu, ábyrgð,
vinnugleði og manngerð skipta þar
miklu máli. Slæm vinnuaðstaða er
einnig streituaukandi. Tölvuvinna
getur verið mjög krefjandi þar sem
beita þarf þrotlausri athygli við
mótttöku upplýsinga og við mötun á
tölvunni. Nauðsynlegt er að gera hlé
á starfi með vissu millibili ef vinnuá-
lagið er mjög ntikið. Slík hlé koma
stundurii af sjálfu sér en í öðrum
tilvikum verður að skipta um fólk
með vissu millibili til að hvíla starfs-
fólkið.
Samantekt
Reynt hefur verið að gera skil
helstu sjúkdómum, sem talið er að
rekja megi til vinnu við tölvur. Deilt
er um tengsl þessara sjúkdóma við
tölvuvinnu, svo sem starblindu, van-
sköpun barna og tíð fósturlát kvenna
sem vinna við tölvur. Samband þar á
milli hefur ekki sannast. Kvillar svo
sem þreyta í augunt, vöðvabólga,
bakverkir, höfuðverkir og streita
tengjast tölvum óyggjandi og má
koma í veg fyrir þá með fyrir-
byggjandi aðgerðunt.
Heimildir:
1. E. Marshall: Food and Drug Admini-
stration sees no radiation risk in VDT
screens. Science 212, 1120, 1981.
2. Waltcr E. Baker: Health and safety
aspects of visual displays. IBM, N.Y. 1984.
3. M.M. Weiss: Thc VDT - is there a
radiation hazard? JOM, 25, 1983.
4. M.M. Weiss & R.C. Pctersen: Electro-
magnctic radiation emittcd from video com-
putcr terminals. American Industrial
Hygicne Association Journal 40, 1979.
5. Food and Drug Administration,
National Center for Deviccs and Radiologic-
al Hcalth. Radiological Health Bullctin 17,
2.febr. 1983.
6. U.S. Center for Disease Control: Clust-
er of spontaneous abortions. EIP, 80, 113,
1981.
7. M.J. Smith, G.F. Cohen, L.W.
Stammcrjohn: An investigation of health
complaints and job stress in VDT operators.
Human Factors, 23, 1981.
Höfundur þessarar greinar, Guð-
mundur I. Eyjólfsson læknir, er sér-
fræðingur í lyflækningum og blóð-
sjúkdómum. Hann starfar á Borgar-
spítalanum í Reykjavík.
HEILBRIGÐISMÁL 4/1984 13