Samtíðin - 01.07.1943, Page 16

12
SAMTIÐIN
þær hafa gerzt á Norðurlöndum.
Hver er sá íslendingur, sem þá
kenndi eigi skyldleikans?
III.
Ekkert land í heimi getur átt slík
ítök í hugum Islendinga sem Noreg-
ur. Þaðan komu fleslir forfeðra
vorra. Þar og hér gerðust sögurnar
fornu, er hrifu oss á barnsaldri, þá
er vér vorum hóklæs orðin. Frá
hlautu harnsbeini eru oss kunn og
hugstæð norsk örnefni, litlu miður
en íslenzk nöfn eins og Þrymsev,
Hafursfjörður, Hjörungavogur, Jað-
ar, Sunnmæri, Sogn og Sólskel. Vér
vorum á þessum stöðum með liug-
ann i æsku, er vér heyrðum sögurn-
ar lesnar eða lásum þær sjálf. Og
málið á sögunum, sem vér lesum
enn og köllum forníslenzku, er og
mál hinna norsku söguhetja, frænda
vorra. Vér skiljum því vel orð kvæð-
isins, er Matthias Jochumsson orti,
þá er liann kom til Noregs fyrsta
sinni:
„Nú hef eg litið landið feðra minna,
það landið, sem inér hló á bernskudögum,
er sái mín drakk af helgum hetjusögum
frá Hálegg upp til Gríms ins loðinkinna.
Mér finnst eg sjái móður minnar móður,
eg málið þekki, svip og alla drætti;
hér ómar allt af helgum hörpuslætti,
eg hlusta tii, áf djúpri undran hljóður."
Þótt margl Iiafi á milli horið Js-
lendinga og Norðmanna á liðnum
öldum, má sín þó meir en það allt
meðvitundin um nánar blóðtengdir
hræðra. Stundum geta bræður orð-
ið ósáttir. En ltvenær sem á reynir,
rennur blóðið til skyldunnar. Tóm-
as skáld Guðmundsson hefir snilld-
arlega túlkað það í kvæði sínu Dag-
ur Noregs:
„Og þó að milli ættjarða vorra um aldir
úthaf gleymsku og þagnar á stunduiii
flæddi,
sá spölur gerðist skemmri, er
skyldleikans kenndi,
sem skar oss í hjartað þann dag,
er Noregi blæddi.“
IV.
Fyrstu apríldagar 1940 voru ör-
lagaríkir Norðurlöndum. Atburðir
höfðu gerzt og voru að gerast, sem
sýndu, að hættur sleðjuðu að. Lika-
böng var tekin að hringja yfir Norð-
urlöndum.
Ein persónuleg minning frá þess-
um örlagadögum liefir orðið mér
hugstæð. Að kvöldi hins 8. apríl
lilýddi eg' á samsöng karlakórsins
Fósthræðra. Sungu þeir félagar þá
sem endranær nokluir norræn úr-
valslög. Eitt þeirra var norskt lag
við kvæðið „Varden“ eftir norska
skáldið Per Sivle, tilkomumikið lag
við tilkomumikið Ijóð. í kvæðinu
víkur skáldið að því, að vitar voru
kynntir á fjöllum fyrr á öldum, er
ráðizt var inn í landið, til þess að
stefna mönnum saman á vopna-
þing til varnar landi sínu. Vegna
þess að kvæðið mun ekki í margra
höndum, minni eg á þrjú erindi úr
því í þýðingu Freysteins Gunnars-
sonar skólastjóra:
„Það heyrðist í birting barið á dyr,
og bóndinn hann vaknar og kallar og spyr:
„Hver vekur með hrópum?“
„Til vopna skjótt,
því vitinn brennur um dimma nótt.“