Fréttablaðið - 30.12.2009, Blaðsíða 44

Fréttablaðið - 30.12.2009, Blaðsíða 44
MARKAÐURINN 30. DESEMBER 2009 MIÐVIKUDAGUR16 V I Ð Á R A M Ó T Á rið 2009 var að mínu mati óttalegt leiðinda- ár. Ekki ár hörmung- anna sjálfra, því bæði krónuhrunið og banka- hrunið áttu sér stað á árinu 2008, eins og kunnugt er. En því miður varð árið 2009 ekki heldur það ár samstöðu og forystu til fram- tíðar sem er forsenda endurupp- byggingar íslensks efnahagslífs. Vonandi göngum við vasklegar til móts við árið 2010. FRÆ TORTRYGGNI Landsmálapólitíkin hefur oft minnt óþægilega mikið á sand- kassaleik, þar sem liðstreyjan og skipan í stjórn og stjórnarand- stöðu, skiptir meiru en málefn- in. Vissulega hefur eitthvað þok- ast varðandi endurskipulagningu bankanna og fleiri mál, en hlut- irnir þurfa að ganga miklu hrað- ar fyrir sig og endurskipulagn- ingin að ná út til fyrirtækjanna og heimilanna. Að mínu mati eiga hagsmunir banka, fyrirtækja og þjóðarinnar almennt, samleið í því að hratt sé unnið eftir þeim línum sem stjórnvöld og bankar hafa kynnt. Það er hins vegar auðvelt að snúa út úr flóknum viðfangs- efnum ef menn hafa einbeittan vilja til þess og ýmsir hafa kosið sér það hlutskipti að fiska í grugg- ugu vatni og sá fræjum tortryggni í garð alls sem gert er til að forða frekara tjóni og atvinnumissi. VEGIÐ AÐ ATVINNULÍFINU Mistök stjórnvalda eru að leggja mesta áherslu á að skattleggja sig út úr vandanum og spilla skatt- kerfinu, fremur en að leggja jafn- framt áherslu á hraðari uppbygg- ingu þar sem það er hægt og á að stjórnvöld axli ábyrgð á að vinda ofan af ofþenslu hins opinbera bákns, sem átt hefur sér stað á undanförnum árum. Byrðun- um á að varpa á almenning og fyrirtæki, sem þegar hafa sagt upp jafnvel tugum prósenta af sínu starfsfólki til að lifa af. Á sama tíma er vegið að atvinnu- lífinu með ýmsum hætti. Það væri skárra að stjórnvöld dældu út beinhörðum peningum held- ur en að hengja byrðar óhag- kvæmni á sjávarútveginn, sem mun rýra lífskjör þjóðarinnar til framtíðar. Aflahlutdeildarkerfið er for- senda þess styrks sem sjávarút- vegurinn hefur, þrátt fyrir allt, og hefur reynst eitt helsta tromp landsmanna í þeim hörmungum sem gengið hafa yfir. Viðleitni stjórnvalda til að brjóta hlut- deildarkerfið niður með gerræð- islegri úthlutun aflaheimilda, eins og í skötusel, og umræður um fyrningu aflaheimilda hafa að óþörfu skapað óvissu og dreg- ið mátt úr atvinnulífinu, langt út fyrir sjávarútveginn eins og hann er venjulega skilgreindur. KRÓNAN FRAMTÍÐARLAUSN? Ég er þrátt fyrir allt bjartsýnn á framtíðina og í rekstri 365 miðla hefur með erfiðum aðgerðum tekist að bæta afkomuna veru- lega þótt tekjur hafi minnkað. Til lengri tíma hljóta þó allir að spyrja um þá umgjörð sem atvinnulífi verður búin hér á landi. Ég á bágt með að sjá fyrir mér opið hagkerfi með frjálsum fjár- magnsflutningum með krónuna sem gjaldmiðil. Hvaða mistök voru gerð við stjórn hennar á síðustu árum sem ekki þyrfti að endurtaka? Ég kann ekki svar við því, eða hvernig íslenskt atvinnu- líf eigi að geta blómstrað með að minnsta kosti fimm prósent hærri vexti en eru annars staðar. Gjaldmiðilsmálið og þar með möguleg aðild að Evrópusam- bandinu er stærsta efnahags- lega spurningin sem blasir við stjórnvöldum á komandi árum. Hún verðskuldar dýpri og mál- efnalegri umræður en stjórnmál- in hafa boðið upp á síðustu miss- erin. Ég óska öllum farsældar á komandi ári. Ari Edwald, forstjóri 365 miðla: Ár millibilsástands Þ að er einkenni á öllum uppsveiflum að fólk hneigist til of mikillar bjartsýni og veitir að- eins jákvæðum frétt- um athygli en þeim neikvæðu er ýtt til hliðar. Af þeim sökum hleypur fólk oft fram úr sér á þenslutímum. Öfgarnar eru síðan endurteknar í hina áttina þegar niðursveifla ríkir og neikvæðnin skyggir á allar góðar fréttir. Nú virðist það runnið upp fyrir þjóð- inni að hún hafi gerst sek um of- urbjartsýni á góðæristímunum en þá jafnframt virðist sem mistök- in ætli að verða endurtekin í hina áttina með ofursvartsýni sem lítur framhjá þeim góðu fréttum sem hafa verið að koma fram und- anfarna mánuði. Rétt eins og lít- ill hljómgrunnur var fyrir úrtölu- röddum á uppgangstímum, þurfa þeir sem benda á björtu hliðarnar nú að þola háðsglósur. MARGAR GÓÐAR FRÉTTIR Satt er að Ísland er í slæmri stöðu við bankahrunið. Samt sem áður er staðreyndin sú að nær öll tíð- indi af efnahagsmálum hafa verið jákvæð sem borist hafa á síðari helmingi ársins 2009. Fyrst má telja að niðursveiflan í hagkerf- inu verður töluvert grynnri en ótt- ast hafði verið og grænir sprotar í útflutningi sjást víða. Þá hefur tekist að einhverju leyti að ná sátt- um við alþjóðafjármálaumhverfið með yfirtöku kröfuhafa á tveim- ur af þremur viðskiptabankanna. Það sem skiptir þó mestu er að neyðarlögin (frá október 2008) virðast ætla að halda ef marka má bráðabirgðamat ESA, eftirlits- stofnunar EFTA, sem gefið var út í byrjun desember. Neyðarlögin voru sá hornsteinn sem var lagð- ur fyrir lausn fjármálakreppunn- ar hérlendis og endurreisn fjár- málakerfisins – og hann virðist ætla að halda. Það er hins vegar tímanna tákn að þessi frétt fékk litla sem enga athygli í íslenskum fjölmiðlum. KREPPAN LEYST ERLENDIS Svo virðist einnig sem Ísland muni ekki koma landa verst út úr hinni alþjóðlegu fjármálakrísu. Krísan sú arna var „leyst“ ytra með því að lækka vexti að núlli og prenta peninga í gríðarlegum mæli. Hinum raunverulega vanda hefur því verið sópað undir tepp- ið – a.m.k. einhverju leyti – þar sem bankastofnanir beggja vegna Atlantshafs sitja enn með ónýt en óafskrifuð lán á bókum sínum. Björgunaraðgerðir á fjármála- markaði hafa einnig kostað sitt fyrir ríkissjóði þessara landa en þær hafa falist í því að ríkisvæða hluta af skuldum bankakerfisins með því þjóðnýta banka, kaupa lélegar bankaeignir og samþykkja vafasöm veð í endurlánaviðskipt- um. Þessi kostnaður hefur hins vegar ekki enn komið upp á yfir- borðið nema í litlum mæli. Sem dæmi mætti nefna að fjár- lagahalli Bretlands fyrir árið 2009 er nú áætlaður um þrettán prósent af landsframleiðslu og hann hefur nær eingöngu verið fjármagnað- ur með peningaprentun – það er uppkaupum breska seðlabankans á ríkisskuldabréfum. KRÓNAN LÁG Í ÁRATUG Ísland þarf vitaskuld að kljást við mörg vandamál. Framtíðar- hagvöxtur felst fyrst og fremst í útflutningi en það tekur tíma að byggja þær greinar upp. Á næstu árum er fyrirséð að gjaldeyrisöfl- un þjóðarinnar er ekki nægjanleg til þess að standa undir afborgun- um erlendra skulda, vaxta og kaup- um á þeim innflutningi sem þjóð- in þarfnast. Af þeim sökum verð- ur gengi krónunnar að vera áfram lágt til næstu fimm til tíu ára. Höfuðmálið er samt sem áður að ná trausti erlendra fjármálamark- aða á nýjan leik og í því efni hefur töluvert áunnist. Hvað sem um ís- lenska fjármálakerfið má segja eftir hrun er ljóst að afskriftirn- ar hafa verið teknar og nú er mjög langt komið að ganga frá uppgjöri eftir fjármálabóluna. Það er mun meira en flest önnur Evrópulönd geta státað af en mikilvægi þeirr- ar staðreyndar mun líklega verða sýnilegt fyrr en síðar þegar lengur er liðið frá hruninu. Ásgeir Jónsson, forstöðumaður greiningardeildar Arion banka: Að líta á björtu hliðarnar S ennilega er þetta eitt furðulegasta ár síð- ari tíma. Ár sem einkenndist af upplausn, hófst með kröftugum mótmælum sem ekki eiga sinn líka og leiddu til afsagnar ríkis- stjórnar Geirs Haarde, nýrrar ríkisstjórn- ar og kosninga. Kosningarnar eyddu ekki óróanum og heiftúðug- ar deilur hafa áfram sett sterkan svip á árið. Það er ekki aðeins deilt á Alþingi. Ófriður geisar um allt þjóðfélagið. Fúkyrðaflaumur og óvægin ummæli um tiltekna einstaklinga er í raun og veru eitt helsta einkenni ársins 2009 og flest öll umræða er lituð af þessu andrúmslofti. Allt eru þetta afleiðingar efnahagslegra ham- fara, hruns banka, hruns alls fjármálakerfisins og fall gjaldmiðilsins sem ekki hefur tekist að stöðva, jafnvel ekki með gjaldeyrishöftum. SÁRIN GRÓA EKKI STRAX Almenningur hefur þurft að horfast í augu við tekju- tap, hækkandi verðlag, hækkandi skatta og atvinnu- leysi. Þrátt fyrir allt er atvinnuleysi á Íslandi þó lægra en að meðaltali innan Evrópusambandsins og lægra en í Bandaríkjunum. En hrunið skilur alla eftir í sárum og það er fyrirsjáanlegt að þau sár gróa ekki strax. Hvað Landsbankann varðar, þá er þetta ár eftir- minnilegt fyrir margra hluta sakir. Við hrunið bjó gamli bankinn að miklum innistæðum – Icesave – í útibúum sínum í Bretlandi og Hollandi sem með neyðarlögunum breyttust í forgangskröfur í þrota- búið. Þar sem um útibú var að ræða en ekki dótt- urfélög, ber Tryggingarsjóður innstæðueigenda og fjárfesta á Íslandi stórfellda fjárhagslega ábyrgð vegna innistæðnanna. BANKI Á NÝJUM GRUNNI Landsbankinn nýi sem stofnaður var á rústum hins gamla, er að fóta sig á nýjum grunni. Endurreisa inn- viðina og takast á við vandamál viðskiptavina sinna, jafnt fólks sem fyrirtækja. Bankinn á allt undir því að ná sáttum við umhverfi sitt og öðlast traust til að vera í framtíðinni það leiðandi afl sem stærð hans kallar á og efnahagslífið þarf á að halda. Starfsfólk bankans hefur gengið í gegnum mikla elda á liðnu ári en jafnframt sýnt hvað í því býr. Starfsfólkið hefur sjálft mótað gildi hins nýja banka: heilindi, virðingu, fagmennsku og eldmóð og það er mjög vel þess megnugt að bera bankann fram til nýrra tíma. Það á hrós skilið fyrir frækilega framgöngu sína á árinu og það mun ekki bregðast væntingum á árinu sem fram undan er. ENDURREISN BANKANS Nú í desember náðist samkomulag um efnahag og fjármögnun Landsbankans. Samningaviðræð- ur voru flóknari en hjá hinum bönkunum tveim- ur bæði vegna stærðar bankans og stöðu viðsemj- endanna, fjármálaráðuneytanna í Bretlandi og Hol- landi. Niðurstaðan er ásættanleg fyrir alla. Ríkið leggur fram minna fé en upphaflega var ráð fyrir gert, kröfuhafarnir fá meira en þeir gátu vænst og Landsbankinn stendur fjárhagslega traustur og vel búinn til forystu í endurreisn og uppbyggingu íslensks efnahagslífs. Landsbankinn tók meira til sín af eignum úr gamla bankanum en gerðist hjá hinum bönkunum og axlar á móti skuldabréf í erlendri mynt. Rekstur bankans á að standa vel undir þeirri byrði og þar sem skuldin er í erlendum gjaldmiðlum gerir hún bankanum kleift að standa undir erlendri lánsfjár- þörf útflutningsatvinnuveganna. Ef vel gengur mun Landsbankinn skila kröfuhöfum viðbótargreiðslum í samræmi við árangur. Bankinn endurgreiðir því það sem hann hefur bolmagn til næstu árin, en án þess þó að þrengt sé að rekstrarhæfi hans eða möguleik- um til að þjóna einstaklingum og fyrirtækjum á Ís- landi. Mikilvægt er að útflutningsgreinarnar vita nú að þær eiga traustan bakhjarl í Landsbankanum. LAUSNIR MÓTAST AF REYNSLU Bankarnir hafa sætt gagnrýni fyrir að fara sér hægt, einkum í samskiptum við fyrirtækin. Ég tel að bank- arnir hafi gert rétt með því að gefa svigrúm og sýna bæði fólki og fyrirtækjum tillitssemi og sveigjan- leika á þeim mánuðum sem liðnir eru frá hruni. Tíminn hefur verið notaður til að leita leiða. Heimilin og fyrirtækin eru fundvísari en fjár- málastofnanirnar á hvar sé hægt að hagræða og hvar skuli sækja fram. Lausnirnar urðu að mótast af reynslu. Bráðræði hefði stefnt mörgu í voða í ís- lensku atvinnulífi. Það hefði verið rangt að keyra illa stödd fyrirtæki umsvifalaust í gjaldþrot án frekari umhugsunar, eins og margir hafa beðið um að yrði gert. Þótt eigið fé fyrirtækis sé uppurið geta verið mikil verðmæti í starfseminni sjálfri og störfunum sem af henni leiða og gæta verður þess umfram allt að neytendur skaðist ekki ef þrengt er að samkeppni. Ég held að bankakerfið allt hafi sameinast um skyn- samleg viðbrögð við erfiðri stöðu og fullyrði að ef svo hefði ekki verið, væri atvinnuleysi hér á landi að lágmarki þremur prósentum meira en það er. Ég tel fyrirsjáanlegt að næsta ár verði erfitt en ég vænti þess að mál þróist til betri vegar á síðari hluta ársins. FORTÍÐIN EKKI UMFLÚIN Landsbankinn hefur að stórum hluta eytt þessu ári í endurskipulagningu innanhúss, í skoðun á því hvað fór úrskeiðis og af hverju. Það hefur tekið á. Eng- inn hleypur frá fortíð sinni og nýtt nafn eða útlit breyta engu þar um, það geta aðeins verkin gert. Nú hefur stórum áfanga verið náð með samþykkt stofnefnahags bankans og mjög mikilvægt er að vel verði unnið úr stöðu hans, enda er framtíð Lands- bankans og íslensks atvinnulífs tengd órjúfanlegum böndum. Ásmundur Stefánsson, bankastjóri Nýja Landsbankans (NBI): Byggt á nýjum grunni
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.