Morgunn - 01.06.1959, Síða 18

12
MORGUNN
lægni ljá hverju góðu málefni lið. Hugsaði hann þá
aldrei um eigin hag, cn lagði allt í sölurnar til þess að
sigri yrði náð. Ósérhlífni hans var með afbrigðum mikil,
og starfsorkan frábær.
Þegar Búastríðið brauzt út, héldu honum engín bönd.
Hann fór til Suður-Afríku sem herlæknir. Bæði meðan á
stríðinu stóð og eftir að því var lokið, skrifaði hann af
miklum skilningi um vandamálin. Einnig ritaði hann
sögu Búastríðsins.
Svo þekktur var Conan Doyle fyrir leynilögreglusögur
sínar, að í vitund almennings hlaut hann að vera gædd-
ur þeim hæfileikum, sem skapa skarpvitran leynilög-
reglumann. Hann fékk áþreifanlega sönnun fyrir þessu,
er leitað var hjá'par hans af lögfræðingi nokkrum af
indverskum ættum, Edalji að nafni. Hann hafði verið
dæmdur fyrir svívirðilega glæpi, sem hann hélt fram,
að hann væri algjörlega saklaus af. Hafði hann setið
þrjú ár í fangelsi. Var hann þá látinn laus vegna þess,
að sannanir fyrir sekt hans þóttu ekki nægilegar; en
hann fékk enga uppreisn æru sinnar, engar skaðabætur,
og hafði verið rekinn úr lögfræðingafélaginu. Þannig
voru honum öll sund lokuð. Hleypidómarnir gegn út-
lendingum og sérstaklega þeim, sem voru af öðrum kyn-
þætti, voru mjög ríkir í Englandi á þeim dögum. Slíkir
hleypidómar áttu ekki við Conan Doyle, að hans áliti
voru allir menn jafn réttháir, hvaða kynþætti sem þeir
tilheyrðu. Hann lét því ekki á sér standa að veita hin-
um unga manni lið. Það vildi líka svo einkennilega til,
að Conan Doyle sannfærðist um sakleysi Edalji í fyrsta
sinn, er þeir áttu tal saman. Það var sérþekking hans
á augnsjúkdómum, sem þar reið baggamuninn. Hafði
hann þá þegar kynnt sér alla málavöxtu. Er hann leit
Edalji í fyrsta sinn, sá hann þegar, að hinn ungi lög-
fræðingur gat ekki hafa framið þá glæpi, er hann var
sakaður um, vegna stórkostlegrar sjónskekkju. Þessir
glæpir, er framdir höfðu verið, og Edalji hafði verið