Fréttablaðið - 06.01.2011, Qupperneq 20

20 6. janúar 2011 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Fyrir Alþingi liggur nú frumvarp til laga um sameiningu Landlæknisemb-
ættisins og Lýðheilsustöðvar. Til stóð að
umrædd sameining gengi í gegn um ára-
mótin en henni hefur nú verið frestað
að minnsta kosti til 1. mars. Full ástæða
er til að staldra nú við, leggja áform um
umrædda sameiningu á hilluna og huga
þess í stað að víðtækari og árangursríkari
sameiningu stofnana Velferðarráðuneyt-
isins.
Undir hið nýja ráðuneyti falla nokkrar
nefndir og eftirlitsstofnanir um heilbrigð-
isþjónustu, ásamt stofnunum og ráðum sem
sinna forvörnum og lýðheilsu. Sameiningu
Landlæknisembættis og Lýðheilsustöðvar
er ætlað að styrkja og efla starf þeirra, og
leiða til hagræðingar í rekstri. Engin úttekt
liggur þó fyrir um þessi áætluðu fjárhags-
legu samlegðaráhrif sameiningarinnar. En
því er ekki lagt til að ganga lengra í sam-
einingarátt stofnana sem vinna á sama
sviði? Betri nýting mannaflans, aukin sam-
vinna og hagræðing í rekstri yrði augljós-
lega enn meiri með víðtækari sameiningu
stofnana, ráða og nefnda.
Í umsögn sinni um frumvarpið leggur
stjórn FÍH til að það verði dregið til
baka en þess í stað unnið að víðtækari
sameiningu stofnana á sviði forvarna og
lýðheilsumála, ásamt eftirliti með heil-
brigðisþjónustu. Stjórnin leggur til að
unnið verði að sameiningu þeirra stofnana
sem nú fjalla um þessi mál, í eina stofn-
un sem beri heitið Heilbrigðisstofa. Heil-
brigðisstofa skiptist í þrjú deildaskipt svið:
(1) Eftirlit, en undir það falla Landlæknir,
Lyfjastofnun og Geislavarnir; (2) Forvarn-
ir/lýðheilsa, en undir það falla Lýðheilsu-
stöð og Heyrnar- og talmeinastöð; og (3)
Nefndir, en því sviði tilheyra Lyfjagreiðslu-
nefnd og Vísindasiðanefnd.
Stjórn FÍH leggur til að forstjóri veiti
Heilbrigðisstofu forstöðu og að hann skuli
vera menntaður á heilbrigðissviði og hafa
menntun og/eða reynslu af stjórnun. Hverri
deild stýri deildarstjóri og þannig geti
hið 250 ára gamla heiti „landlæknir“ lifað
áfram, en tilfinningatengsl margra við það
starfsheiti virðast ráðandi afl í framlögðu
frumvarpi. Stjórn FÍH fullyrðir að með
stofnun og starfsrækslu slíkrar Heilbrigð-
isstofu fengist mikill faglegur ávinning-
ur í formi samvinnu sérfræðinga og sam-
þættingu verkefna. Auk þess næðist fram
verulegur fjárhagslegur ávinningur með
fækkun forstjóra og skilvirkari dreifingu
verkefna.
Sameining stofnana
Velferðar-
kerfið
Elsa B.
Friðfinnsdóttir
formaður
Félags íslenskra
hjúkrunar-
fræðinga
Ófagleg samheiti
Kristján L. Möller, fyrrverandi ráðherra
vegamála, segir það ófagleg vinnu-
brögð hjá Félagi íslenskra bifreiðaeig-
enda að gagnrýna fyrirhugaða veg-
tolla umhverfis höfuðborgarsvæðið,
enda standi síður en svo til að leggja
þar á vegtolla – þetta heiti notenda-
gjöld. Gott og vel, við skulum glugga
í orðabókina. Ein skilgreining
orðsins tollur er á þessa leið:
„afgjald, leiga (fyrir afnot)“.
Tollur er sem sagt afgjald
fyrir afnot, eða not-
endagjald. Þetta vissu
raunar allir nema
Kristján. En hann veit
það þá núna.
Gjald fyrir notkun vegar
Ef við flettum upp orðinu vegatollur
í Íslenskri orðabók verður þetta enn
skýrara. Þar er vegatollur skilgreind-
ur sem „gjald sem er innheimt af
vegfarendum (bifreiðastjórum) fyrir
notkun vegar.“ Ef þessi skrif fara fram
hjá Kristjáni ætti kollegi hans í þing-
flokki Samfylkingarinnar og ritstjóri
orðabókarinnar, Mörður Árnason,
að geta frætt hann um málið.
Svo skal böl bæta …
Áralöng þögn yfirvalda
um tuttugufalda leyfi-
lega díoxínmengun frá
sorpbrennslunni Funa
í Skutulsfirði hefur að
vonum vakið furðu. Halldór Halldórs-
son, sem var bæjarstjóri á Ísafirði
þegar niðurstöður mælinga lágu fyrir,
tekur undir að málið sé alvarlegt. Það
beri hins vegar að ræða án upp-
hrópana, enda hafi mengunin verið
margfalt meiri í Vestmannaeyjum
og á Kirkjubæjarklaustri og myndi
því kalla á margfaldar upphrópanir.
Halldór er glöggur en þarna yfirsést
honum mergur málsins. Það er
ekki nákvæmt magn mengunar-
innar sem veldur hneykslan,
heldur að mikilvægum upp-
lýsingum sem snerta hag
almennings hafi svo gott
sem verið stungið undir
stól. stigur@frettabladid.is
Þ
að er einkennilegt að þjóð (eða stjórnvöld fyrir hennar
hönd) sækist eftir undanþágu til þess að fá að hleypa eitr-
uðum reyk út í andrúmsloftið í meira magni en reglur sem
þjóðin sjálf hefur undirgengist kveða á um. Það er þeim
mun einkennilegra þegar um er að ræða samþykkt sem
byggir að miklu leyti á frumkvæði þessarar sömu þjóðar. Þannig
er þó málum háttað varðandi nokkrar sorpbrennslur sem starfa
hér á landi og losa margfalt meira magn af eiturefninu díoxíni út í
andrúmsloftið en kveðið er á um í reglum EES.
Á það hefur vissulega verið bent að þrátt fyrir þetta hafi stórlega
dregið úr losun díoxíns út í and-
rúmsloftið undanfarin ár. Það er
auðvitað gott og blessað en samt
sem áður ekki ásættanlegt að í
nokkrum sveitarfélögum hér á
landi sé losun díoxíns, eða hefur
til skamms tíma verið, tugfalt
yfir viðmiðunarmörkum.
Það hljómar heldur einkenni-
lega úr munni sérfræðinga að losun díoxíns sé langt undir því sem
hættulegt geti talist þegar losunin er yfir, og það meira að segja
víðáttulangt yfir, viðmiðunarmörkum sem við höfum sjálf átt þátt
í að setja. Stefán Gíslason umhverfisstjórnunarfræðingur bendir
í fréttaskýringu í blaðinu í dag á sérstöðu díoxíns meðal algeng-
ustu mengunarefna vegna þess hversu alvarleg og langvinn áhrif
þess eru á lífríkið og heilsu fólks. Því geti menn ekki leyft sér að
umgangast efnið af léttúð. „Skoðun mín er einfaldlega sú, að ef
díoxín og fúrön mælast einhvers staðar yfir viðmiðunarmörkum
verður að grípa til aðgerða þegar í stað, hvort sem styrkur efnanna
er rétt yfir viðmiðunarmörkum eða tvítugfaldur,“ segir Stefán.
Til að bíta höfuðið af skömminni þá eiga reglur EES uppruna sinn
í frumkvæði Íslendinga. Í fréttaskýringunni kemur fram bæði hjá
Magnúsi Jóhannessyni, ráðuneytisstjóra umhverfisráðuneytisins,
og Árna Finnssyni, formanni Náttúruverndarsamtaka Íslands, að
Ísland hafi í tengslum við umhverfisráðstefnuna í Rio de Janeiro
1992 átt frumkvæði að því að settar yrðu reglur um mengunarvarn-
ir sorpbrennsla, ekki síst vegna hagsmuna fiskútflytjenda. Magnús
segir: „Reglurnar um þetta voru settar að frumkvæði Íslands og
urðu síðar til þess að harðar reglur voru settar hjá Evrópusamband-
inu. Ísland fékk þannig undanþágu fyrir ströngum reglum sem við
börðumst fyrir að yrðu settar.“
Ekki síst þess vegna er illásættanlegt að íslensk yfirvöld skuli
hafa látið undan þrýstingi Sambands sveitarfélaga um að fá
undanþágu frá reglum EES um sorpbræðslu. Sömuleiðis að Sam-
bandið og yfirvöld sveitarfélaganna sem um ræðir skuli hafa látið
hagsmuni íbúa víkja vegna þess að það var of dýr biti að ganga frá
sorpbrennslum, sem vissulega höfðu staðist reglur þegar þær voru
byggðar, þannig að mengun frá þeim stæðist reglur.
Það þekkist í leikjum barna að sá minnsti fái að vera með en er
þó ekki settur undir sömu reglur og reyndari þátttakendur. Svoleið-
is þátttakandi voru oft nefndur súkkulaði. Svo virðist sem Ísland
hafi á mörgum sviðum ekki meiri metnað en svo í alþjóðlegum
samskiptum en að vera súkkulaði; í þessu tilviki tilbúin að hugsa
hnattrænt án þess að þó að fylgja því eftir með nauðsynlegum
aðgerðum heima fyrir.
Íslendingar á undanþágu frá reglum sem þeir
hafa sjálfir haft frumkvæði að því að setja:
Súkkulaði
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is