19. júní - 19.06.1952, Side 27

unnar, en á liinn bóginn tróðu á réttindum
hennar á sammannlegan mælikvarða.
-------Þegar Gerður var knúin til að hætta
skólagöngu og í’ara að vinna fyrir sér, leit hún
ekki á það sem endanleg úrslit, heldur illa og
óviðráðanlega töf á menntabraut sinni. Hún var
staðráðin í að halda áfram námi, þó að hún liefði
engrar hjálpar að vænta. Hún ákvað að nota
hverja frístund til náms og halda svo spart á laun-
um sínum, að hún yrði sem minnst og lielzt ekk-
ert upp á móður sína komin, þegar hún hæfi
skólanám að nýju, eftir að hafa lesið utan skóla
einn vetur. En hún komst bráðlega að raun um,
hve torvelt væri að fylgja slíkri áætlun, Jiegar
beinlínis væri unnið gegn lienni á lieimili lienn-
ar. Móðir hennar leit þessa fyrirætlun hennar ó-
blíðum augum og hafði ótal ráð til að koma í veg
fyrir, að hún kæmist í framkvæmd, ekkert var
hæ gara'en trufla næði hennar með kröfum um
hjálp við heimilisverkin og stuðla heldur að því,
að hún drægist út í innihaldslítið skemmtanalíf,
en hefði aðstöðu til námsiðkana. Auk þess varð
henni ekki eins mikið úr launum sínum og hún
hafði vænzt, það sem eftir varð, þegar hún hafði
greitt móður sinni fyrir fæði og lnisnæði um hver
niánaðamót, gerði sjaldan betur en hrökkva henni
fyrir fatnaði og öðrum óhjákvæmilegum útgjöld-
um. Hún sá fljótlega að torfærurnar á mennta-
brautinni voru lienni óyfirstíganlegar stuðnings-
laust og þegar hún sá sér ekki lengur fært að ná
því marki, sem hún hafði upphaflega sett sér,
dróst hún meira og meira frá fræðibókum sínum
og barst stefnulítið með starfsfélögum sínum út í
skemmtanir venjulegs æskufólks. Það varð Jró
stuttur kafli af ævi hennar, rúmlega tvítug lofað-
ist hún ungum verzlunarmanni, sem henni þótti
vænst um af öllum piltum, sem hún hafði kynnzt,
en samt var hún ekki í vafa um það, að hefði hún
þá stundað Jrað nám, sem henni liafði svo mjög
leikið liugur á, liefði lnin dregið giftinguna á
langinn og lokið námi sínu fyrst, en eins og sakir
stóðu fannst lienni ekkert ávinnast við að bíða.
Ungu hjónin settu saman heimili af vanefnum
°g ætluðu sér að vinna samhent að framgangi
þess, en börn voru hið helzta, sem þeim bættist í
búið, þrír glókollar, tveir drengir og ein telpa.
Gerður reyndi að skyggnast djúpt inn í þessar
barnssálir, hún hugsaði mikið um framtíð barn-
anna sinna og hvaða veg Jrau mundu velja sér í
nfinu, dagdraumar hennar flugu langt fram í
19. JÚNÍ
tímann á vængjum ímyndunaraflsins, og einkum
var Jrað dóttirin, sem henni var gjarnt til að
brjóta heilann um. Stúlku er vandara að velja og
standa við val sitt, Iiugsaði hún, fleira glepur þær
og hindrar, en hún skal að minnsta kosti ekki
þurfa að eiga í höggi við það, sem mér varð mest-
ur þrándur í götu — skilningsleysið. ÖII börn
mín og hvert þeirra um sig skal finna, að ég er
jafnmikil móðir jreirra allra, lmgsaði hún.
Meðan börnin voru enn á unga aldri, missti
hún mann sinn og Jiá varð hún einnig að ganga
þeim í föðurstað, tvöföld starfsbyrði hlóðst á
hana, lienni bar að annast heimili sitt sem hverri
annarri konu, en hún varð einnig að ganga út til
að vinna, svo að börn hennar skorti hvorki brauð
né klæði. Þá fékk hún að kynnast þeim bitra
veruleika, hve örðugt er fyrir snauða og vegalitla
ekkju að hafa upp á starfi, sem henni lientar.
Hversu margfalt betur hefði hún verið á vegi
stödd, ef hún hefði hlotið Jrá menntun í æsku,
sem hugur hennar stóð til, Jrað starf, sem hún Jrá
hefði búið sig undir, hefði orðið henni varasjóð-
ur, og auk J:>ess hefði hún aldrei slitnað að fullu
úr tengslum við slíkt starf Jrrátt fyrir hjúskap
sinn og barneignir.
-K
Prófessorinn hafði lokið erindi sínu um sálar-
líf kvenna og hneigði sig brosandi til að þakka
lófatakið, sem glumdi í salnum. Eitt stærsta kven-
félagið í bænum hafði fengið hann til að halda
þennan fyrirlestur, sem hann hafði soðið saman
úr bókarkafla, útvarpsfyrirlestri og tímaritsgrein,
en á bak við þau skrif lágu erlend vísindarit, sem
hann sótti fyrirhafnarlítið í niðurstöður sínar um
sálvísindi.
Þrátt fyrir sálfræðilega menntun sína og þær
vísindalegu sannanir, sem fram komu í erindi
hans um hlutfallslega líka hæfileika karla og
kverina, átti þó prófessorinn í rauninni heima í
þeim hópi manna, sem skipuðu konunni til óæðra
bekks, hvað andlegt atgervi snerti. Hann hafði
grun um, að með konunni byggi kraftur til and-
legrar vakningar og sjálfstæðrar baráttu við hlið
karlmannsins, en hann kærði sig ekki um, að hún
vaknaði til meðvitundar um mátt sinn. Sennilega
hafði hann drnkkið í sig með móðurmjólkinni
yfirráðavilja sinn yfir konunni, og á uppvaxtarár-
um hans hafði Jietta viðhorf færzt í fastara form,
13