19. júní - 19.06.1986, Blaðsíða 82

BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR
Glæsilegt verk
-ALGERPERLA
Anna Sigurftardóttir: Vinna kvenna á
íslandi í 100 ár (482 bls.). Kvvnnasugusal'n
íslands gal' út 1985.
Anna Sigurðardóttir er fram úr hófi
hógvær þegar hún margítrekar að hún
hafi aðeins „tekið saman“ þessa bók,
eða þegar hún talar allt að því niður-
lægjandi um „samtíning“ sinn. Það er
óþarfi. Eldra rit Önnu, Ártölogáfang-
ar, má heita samantekt, en ekki bókin
Vinna kvenna. Það rit er glæsilegt
verk, alger perla, sem höfundur getur
ekki verið annað en hreykin af.
Anna notar heimildir af natni og
næmi. Að vísu kemur fyrir að hún er
helst til auötrúa á gildi íslendinga-
sagna sem heimilda um líferni fólks og
hún gerir það ekki nógu nákvæmlega
upp við sig hvort þær segja okkur
eitthvað um söguöld eða ritunartíma.
En satt best að segja kemur slík
óákveðni ekki að sök, ef til vill ætti
frekar að orða aðfinnsluna þannig að
Anna sjái um of í gegnum fingur sér
við sögurnar, því henni finnast þær
svo skemmtilegar. A hinn bóginn
leynir það sér ekki að hún sér í gegnum
þær og hæðist stundum að þeim, til
dæmis þegar kvenmannsverka er getið
af þeirri ástæðu einni að karlmaður
tók til hendi við þau, og oft kvartar
Anna undan því að í sögunum skuli
hversdagslegir hlutir koma jafn
sjaldan fyrir og raun ber vitni. Er það
vitaskuld vegna þess að frásagnarvert
er aðeins það sem þykir tíðindum
sæta. Þar af leiðir að athafnir og hand-
brögð sem gerð eru dag hvern og oft á
dag verða útundan og er aðeins getið
óvart eða þegar framvinda frásagnar
krefst þess.
Svipað verður uppi á teningnum
þegar hugað er að heimildum síðari
alda, til að mynda skjölum 18. og 19.
aldar, sem Anna hefur lítið nýtt sér
enn sem komið er. Yfirsjónir einar eru
tilefni umtals og eru festar á blað,
glæpir verða til þess að grennslast er
fyrir um atburöi og aðstæður. Þannig
má margt sjá um vinnu kvenna í dóma-
bókum þegar tekin eru fyrir dulsmál
og barnamorð, sem voru tíðasta afbrot
kvenna á þessum árum. Oft bar fæð-
inguna að þegar kona var við vinnu
sína, í fjósi eða eldhúsi, og flestar
þeirra kvenna sem fæddu í dulsmáli
voru vinnukonur og má því sjá hvernig
vinnudegi þeirra var háttað.
Þaö er ekki fyrr en allra síðustu ár
sem farið er að grafast fyrir um daglegt
líf og hversdagsleika kvenna. Full-
orðnar konur skrifa endurminningar
eða talað er við þær um fyrri tíð. Anna
hefur verið dugleg að safna slíku efni
og hefur sjálf tekið fjölda kvenna tali
um hluti sem sagnfræðingar hafa
hingað til sýnt lítinn áhuga, auk þcss
sem hún hefur aflað sér fjölda einka-
Anna Sigurðardóttir
Grein: MárJónsson
bréfa. Einkum eru munnlegar heim-
ildir, það er að segja samræður við lif-
andi fólk, mikils virði og mikilvægt að
safna slíku efni á meðan enn eru konur
á lífi sem muna og vita. Kvennasögu-
safn, sem Anna veitir forstöðu, er
upplagt sem miðstöðstarfsafþví tagi.
Enn önnur heimild sem Anna notar
vel og gerir hrífandi með snjöllum
fylgitextum eru Ijósmyndir, á annað
hundrað að tölu í bókinni, garnlar og
nýjar. Að bera saman drungalegt
augnaráð kvenna sem vaska fisk á
Bíldudal um aldamót og uppgerðar
alvöru húsmæðraskólameyja nokkr-
um áratugum síðar segir mikla sögu.
Og ljósmyndunum liðsinna rnyndir af
stórkostlegum málverkum Sigur-
laugar Jónasdóttur: æskuminningarog
þjóðlífsmyndir frá Breiðafirði. Því
miður eru þær ntyndir smækkaðar og
ekki í lit, en það er eðlilegt í bók sem
þessari.
Ódrepandi áhugi
Bók Önnu geislar af fjöri og ber með
sér ódrepandi áhuga hennar á efninu,
og er það ekki of algengt meðal sagn-
fræðinga. Þar að auki skynjar Anna
lífið sjálft og leitast við að skilja það,
en sér ekki aðeins heimildina sent orð
á blaði að færa yfir á annað blað.
Dugnaöur Önnu er nteð ólíkindum og
allsstaðar er drepið niður fæti. Bókin
er þannig byggð að í hverjum kafla
(sem eru 23 talsins auk formála) er
tekinn fyrir ákveðinn þáttur í vinnu
kvenna. Byrjað er á hússtjórnar- og
þjónustustörfum, farið yfir í mat-
reiðslu og vinnslu og geymslu ein-
stakra matvæla, hreinlæti, hannyrðir
82