19. júní - 19.06.1986, Blaðsíða 29

VmjNDARVAKNING
KARLA VERDUR AD KOMA
FRÁ ÞEIM SJÁLFUM
Bókin íslenskir elskhugar varð mér
fyrst og fremst tilefni lil hugleiðingar
um samskipti kynjanna og þess sam-
spils sem ég hef svo oft saknað úr jafn-
réttisumræðunni. Umræðan um kyn-
hlutverk hefur fyrst og fremst farið
fram í tengslum við jafnréttisbaráttu
kvenna. Aðallega hafa það verið
konur sem hafa rætt þessi mál en
minna hefurheyrst frá karlmönnunum
um svipaða hluti. Ennþá ræða karl-
menn ekki opið um tilfinningar sínar
hvor við annan og viðurkenna þar með
ekki sameiginlega reynslu, þarfir og
erfiðleika í hinu hefðbundna karl-
mannshlutverki. Um aldamótin lét
sænska kvenréttindakonan Klara
Johanson frá sér fara eftirfarandi hug-
leiöingar: „Nýr kalli rennur upp í
mannkynssögunni þann dag, sem karl-
maðurinn þorir að líta á sjálfan sig sem
umræðuefni." Á hinum Norðurlönd-
unum virðist untræða í hópi karlmanna
sjálfra vera orðin algengari en hér á
landi. I máli manna þar er jafnvel
komið inn nýtt hugtak, „den nye
mand“ eða nýi karlmaðurinn. Ennþá
er þetta nýja hlutverk ómótað að
mestu leyti en þegar rætt er um nýja
karlmanninn felur það í sér einhvers-
konar breytingar frá hinu hefðbundna
karlmannshlutverki.
Það var margt við lestur bókarinnar
sem truflaði mig. Fyrir utan málfarog
orðalag var það fyrst og fremst gildis-
matið og sú siðfræði sem skein svo
skýrt í gegn í mörgum frásagnanna.
Það þarf minna til að örva hjartslátt
jafnréttisþenkjandi konu. Engu að
síður held ég að nota mætti bókina til
að vekja umræður um ákveðna þætti í
hinni svokölluöu karlamenningu. Það
er reyndar yfirlýst markmið bókarinn-
ar að hún sé skrifuð til að vekja hisp-
urslausar og einlægar umræður um til-
finningar karla.
Meiri áhugi hjá kotmm
en körlum
Óformleg könnun á mínum vinnu-
stað og í kunningjahópnum Ieiddi í Ijós
að mjög fáir höfðu lesið bókina. Margir
höfðu gefist upp og í hópnum leyndist
aðeins einn karlmaður. Nú ber að var-
ast að draga of skarpar eða hvatvísar
ályktanir af svo takmörkuðu úrvali en
í fljótu bragði virðist sem konur sýni
bókinni og þar með umræðunni um til-
finningalíf karlmanna meiri áhuga en
þeir sjálfir. Varla gétur það stafað af
fáfræði eða forvitni, því „íslenskir
elskhugar" láta þess getið að svona
samræður geti þeir einungis átt við
konur en ekki aðra karlmenn. Þekk-
ingin hlýtur því að vera fyrir hendi í
reynsluheimi kvenna. Mér er ekki
grunlaust um að sumar konur gangist
jafnvel upp í því að vera oft eini trún-
aðarvinur viðkomandi karlmanns.
Þarna gæti verið ein skýring á því
hvers vegna karlmenn ræða ekki til-
finningamál sín innbyrðis. Þeir hafa
svo ntargar góðar konur sem deila
„leyndarmálinu" með þeim að þeir
hreinlega þurfá þess ekki með. En til
þess að bók vekji umræður, ekki síst í
þeim þjóðfélagshópi sem hún er
skrifuð fyrir, þarf boðskapur bókar-
innar að höfða til hópsins. Þar þarf að
vera eitthvað sem viðkomandi hópur
þekkir og getur samsamað sig.
Kannski hefði bókin þurft að vera
almennari, fleiri viðtöl við þá sem
Grein: Nanna K. Sigurðardóttir
félagsráðgjafi
kalla mætti „venjulega" eða „hefð-
bundna" karlmenn til þess að fleiri
karlar gætu samsamað sig boðskap
bókarinnar og hún vakið þær umræður
í þeirra hópi sem nauðsynlegt er.
Þegar ég las hluta úr þessari bók
fyrst minnti hún mig á bækur sem vin-
sælar voru í Skandinavíu fyrir u. þ. b. 5
til 10 árum síðan. Má þar nefna meðal
annars bókina ... men hvad sá mænd-
ene? interviewer med mænd om sex og
kvinder, skrifaða af tveimur sænskum
blaðamönnum, Áge Ramsby og And-
ers Leopold Elmquist, gefin út í
danskri þýðingu 1978. Eftir því seni ég
best veit náði sú bók ekki neinum sér-
stökum vinsældum, var þó eitthvað
notuð í leshringjum og umræðuhópum
í karlahreyfingunni í Danmörku.
lslenskir elskhugar minnti mig mjög á
þessa bók. Báðar þessar bækur fannst
mér með sama marki brenndar, eins
og reyndar margar aðrar viðtalsbækur,
að kaflarnir verða hver öðrum líkir,
sömu spurninganna er spurt aftur og
aftur og bókin þar af leiðandi ekki
nógu skemmtileg aflestrar. Það eru
takmörk fyrir því hvað lesandi endist
til þess að lesa af lýsingum um tilfinn-
ingabælda karlmenn, uppáferðir
þeirra og þjáningar í hinu hefðbundna
karlmannshlutverki.
I formála bókarinnar segir höfundur
að bókin sé hrein og klár blaða-
mennska. Ég er henni hjartanlega
sammála. Bókin er það. Ég hefði
viljað sjá Jóhönnu Sveinsdóttur sækja
meira til þeirra rithöfunda og bók-
menntaumræðu sem hún nefnir í ágæt-
um formála, en minna af hliðstæðum
frá hinu sænska ritverki sem ég nefndi
hér að framan.
29