Lífið - 01.09.1936, Side 24

182
LIFIÐ
miklu fleiri. Götulífið er slæmt. En í einangrun
sveitanna alast sum börn upp með leynda siðferð-
isgalla, sem geta síðar orðið þeim að mijdu meini.
Skrílsbragurinn hefir aukist. Óknyttir einnig. En
barnaskólamir draga þó mikið úr áhrifum götu-
uppeldisins. Eg hefi líka sannreynt, að böm kenn-
ara og annara, er sýna verulega viðleitni á að
kenna góða siði — ekki nauðsynlega guðsótta —
gefa fordæmi, sem vert er til eftirbreytni, skera
sig úr — eru auðþekt frá öðrum börnum. Þannig
hefir það komið fyrir, hvað eftir annað, að eg hefi
getað ráðið það af framferði barna, að faðir þeirra
var barnaskólakennari, enda getur þekking slíks
manns ekki hvað síst komið að góðum notum á
hans eigin heimili.
Áhrif umhverfisins á uppeldið er lögmál. Þró-
un allra lífvera er háð þessu sama lögmáli. Upp-
eldisfræðin er tiltölulega ung vísindagrein. Fröm-
uðir hennar hafa ekki orðið á eitt sáttir að því
leyti, hvaða þýðingu uppeldið hefir. Sumir telja
arfgengi ráða miklu eða jafnvel öllu um giftu og
ólán. Aðrir, að uppeldið geri manninn það, sem
hann verður. Enn aðrir fara millivegi. Sjálfur er
eg sannfærður um, af minni eigin reynslu í lífinu,
að í uppeldinu felast ótakmarkaðir möguleikar.
Skoðanir mikilla manna þykja mörgum þungar á
metunum. Göthe hefir sagt: ,,Það er ekki til nokk-
ur svívirðing, sem eg hefði ekki getað gert mig
sekan í eða glæpur, sem eg hefði ekki getað fram-
ið“. Þessi skáldjöfur leit svo á, að í sér byggi mót-
tækileiki fyrir lesti og glæpi. Þetta er í samræmi