Sameiningin - 01.03.1945, Side 50

64
það alls ekki einhliða mál að treysta á gildi almennrar her-
skyldu. Frakkar eru þar dæmi. Þeir treystu vátryggingu
herskyldunnar, en sagan ber þess vitni hvernig það gafst.
Er þetta eitt mesta vandamál, sem nú liggur fyrir. Ýmsir
helstu leiðtogar negranna í Bandaríkjunum koma fram ein-
dregið gegn herskyldu á friðartímum. Frumvarp til laga í
þessu efni kemur eflaust fyrir þingið, er hefst í áliðnum
janúarmánuði.
Einn af atkvæðamönnum ensku kirkjunnar er prestur-
inn, R. W. Inge, fyrrum þjónandi við hina miklu St. Páls
kirkju í Lundúnum, en nú vegna aldurs leystur frá embætti.
Eftir hann liggur allmikið af ritverkum, sem
Lúter varinn á sínum tíma vöktu athygli. Sumt af því er
gullvægt, en alt vel skrifað. Dimmsýnn hefir
hann oft verið og hefir borið með rentu auknefnið “the
gloomy dean” (dapri prófasturinn). Nú fyrir skömmu lét
hann á ný til sín heyra eftir langa þögn. Eðlilega vöktu orð
hans mikla eftirtekt, ekki sízt vegna þess að hann tók sér
það fyrir að rekja uooruna þeirrar hörmungar, sem yfir
heiminn er að ganga á þessari tíð Kjarni orða hans eru á
bá leið. “að eymdir bær er Þýzkaland hefir fært yfir heim-
inn, eigi rót sína að rekja til Lúters”. Hugsjón nazismans
á að vera frá honum komin. Þessi órökstudda staðhæfing
féll eins og sprengja meðal hófstiltra kirkjumanna, en ekki
var þess lengi að bíða að ýmsir þar byggjust til varnar og
létu til sín heyra. Það telst naumast fréttir að ýmsir atkvæða-
menn lútersku kirkjunnar hafa haslað sér völl til varnar
kirkjuföður sínum. Það er talið svo sjálfsagt að það vekur
síður athygli, þó myndarlega sé að verið, eins og hér var
raun á. En þegar nítján af helstu leiðtogum mótmælenda í
Bandaríkjunum utan lútersku kirkjunnar rísa upp til varnar
Lúter og lútersku kirkjunni, verður það ekki skrifað á
reikning blinds flokksfylgis. Yfirlýsing þessara manna hefir
fengið mikla útbreiðslu eins og von er til þar sem atkvæða-
menn eiga hlut að máli. Oxnam biskup og forseti Federal
Council of Churches, John R. Mott, Reinold Niebuhr og
þeirra líkar, tala af myndugleik og verðskulda tiltrú. Þessir
menn neita því að staðhæfing Inges sé á rökum bygð. Þeir
andæfa því að afstaða lútersku kirkjunnar sé sú að lúta
ríkinu hvað sem á dynur og benda til þeirrar stynnu mót-
spyrnu er játningar kirkjan á Þýzkalandi hefir veitt nazism-
anum, að viðbætfu því öll lúterska kirkjan í Danmörku og