Sameiningin - 01.09.1925, Side 27

281
hvötum. Slíkir hlutir njóta sín aldrei í skáldsögum eÖa á leik-
sviði.
En hitt er þó aÖal-atriÖiö, aÖ svona skyldi takast me& hetj-
una. — Og nú veit eg, aS einhver vill spyrja, hvernig eg gjöri
þá grein fyrir vinsældum sögunnar, þrátt fyrir þessa s'míðis-
galla. Þær1 eru sprot nar af góSgirni, finst mér. Þegar lesand-
inn finnur göfugan tilgang í hverri setningu, þá hættir honum
viS, eins og ósjálfrátt, að taka vilja.nn fyrir verkið. Hann hefir
þá augað á hvötinni fremur en framlcvæmdinni, og lætur sína
eigin ímyndun hylja Ibrestina. Pyrir þessa sök eru margar
“góðar” bækur vinsælar, þrátt fyrir mikil vansm'íði. En þess
verður að gæta, a,S ibörn eða unglingar erú í þessum sökum
sann-skygnari, heldur en fullorSnir; þau hirða litiS um tilgang-
inn, en, hafa bæði .augun á sögunni. Þarf því að velja barna-
bækur meS gætni. Þær geta verið of góðan — í þessum skiln-
ingi, að höfundurinn hafi tekist meira í fang, heldur en hann var
maður til að framkvæma. Og þá verða áhrifin önnur, en til var
ætlast. __ ____ ___
En mistökin þessi' eru reyndar ekki ótíð, þegar reynt er að
skapa skáldsöguhetjur eftir ákaflega 1 háfieygum hugsjónum.
Það er eins og mennirnir geti ekki dregið upp myndi af al-
fulikominni, lýtalausri hetju. Hún veröur sviplaus, ólífræn.
Kostir og brestir eru einhvern veginn saman fléttaðir í mann-
eðlinu; það er eins og ókostirnir sé oft og tíðum ekkert annað
en ranghverfan á kostunum. ‘Mannshöndin getur ekki skilið þar
gott frá illu. Því er það, að umbótaviðleitni mannanna reynist
hvað eftir annað .svo ófullkomin. Ekkert nema æðri kraftur
rnegnar a.ð úífa illgresiS upp úr akri mannshjartans, án þess að
sláta upp eitthvað af hveitinu með, eða 'bœla niður. Því er það,
að eg hlýt að byggja alla viðreisnar von, bæði sjálfs mín og ann-
ara, ekki á mannlegum lækningatilraunum, heldur á kærleiks-
krafti Guðs —
“Án Guðs náðar er alt vort traust
óstöðugt, veikt, og hjálparlaust.”
Það telja víst margir úrelta kenningu. Hún ber of mikinn auð-
mýktar-keim, fyrir andlegan smelvk vorrar tíðar. En eftir því
sem eg íhuga mannlífið betur, því betur finn eg, að hún er sönn.
í æðstum og sönnustum skilningi getur maðurinn ekki með eigin
kröftum eða viti göfgað sjálfan sig eða aðra, hann verður að
treysta Guði fyrir þVÍ verki. Eullkominn og l,ýtalausan karak-
ter hefir manninum aldrei tekist að skapa ■—• ekki jafnvel í skáld-
sögu. G. G.