Fréttablaðið - 22.03.2011, Blaðsíða 12

12 22. mars 2011 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ú
rsögn þingmannanna Lilju Mósesdóttur og Atla Gísla-
sonar úr þingflokki Vinsti grænna og þar með úr
stjórnarliðinu kemur ekki mjög á óvart. Þingmenn-
irnir höfðu í raun, með hjásetu sinni við afgreiðslu fjár-
laganna í desember, lýst því yfir að þeir styddu ekki
ríkisstjórnina. Það kemur frekar á óvart að þau skyldu ekki stíga
þetta skref fyrr, og að félagi þeirra úr hjásetunni, Ásmundur Einar
Daðason, skyldi ekki fara sömu leið.
Þingmennirnir hljóta raunar að hafa verið óhamingjusamir í
þessu stjórnarsamstarfi allt frá
upphafi. Stóru málin sem þau
nefna fyrir því að hætta stuðn-
ingi við ríkisstjórnina eru sam-
starfið við Alþjóðagjaldeyris-
sjóðinn, umsóknin um aðild að
Evrópusambandinu, samningar
um Icesave og niðurskurður sem
liður í því að ná hallalausum fjár-
lögum. Öll eru þessi mál í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar, sem
þau samþykktu eins og aðrir þingmenn VG á sínum tíma.
„Stjórnmálamenningin“ sem Lilja og Atli tilgreina sem enn eina
ástæðuna fyrir úrsögn sinni úr þingflokknum, felst að sögn í for-
ingjaræði, undirlægjuhætti þingsins gagnvart framkvæmdarvald-
inu og að þau hafi ekki notið málfrelsis. Í þessu efni geta þau haft
ýmislegt til síns máls, þótt reyndar hafi ekki orðið sérstaklega vart
við að þau hafi verið múlbundin af flokksforystunni; í það minnsta
hefur Lilja Mósesdóttir verið opinberlega á móti flestum stærstu
málum ríkisstjórnarinnar og Atli á móti sumum.
En fleira felst í góðri stjórnmálamenningu, sem Atli og Lilja telja
sig vera fulltrúa fyrir. Til þess að hægt sé að stjórna landinu verða
stjórnmálaflokkar og fulltrúar þeirra til dæmis að vera reiðubúnir
að gera málamiðlanir, því að á lýðveldistímanum hefur enginn
flokkur fengið hreinan meirihluta á Alþingi. Hvernig ætli tækist
til við stjórn landsmálanna ef hver einasti þingmaður (eða þótt þeir
væru tveir og tveir saman) væri aldrei tilbúinn að hvika frá sínum
afdráttarlausustu skoðunum í þágu samstarfs í ríkisstjórn? Það er
hætt við að slíkt ástand væri ekkert sérstaklega menningarlegt.
Það er alltaf áfall fyrir ríkisstjórn þegar kvarnast úr liði hennar.
En í þessu tilviki er ekki alveg augljóst að stjórnin veikist við það.
Tveir af háværustu talsmönnum vinstri arms Vinstri grænna eru
nú horfnir úr stjórnarliðinu. Það þýðir að forystumenn stjórnarinn-
ar þurfa ekki lengur að taka tillit til sjónarmiða þeirra og hugsan-
lega gengur þá betur að ná saman um ýmis mál.
Mikið veltur á því hvernig aðrir í villta vinstrinu bregðast við, til
dæmis Ásmundur Einar og órólegu ráðherrarnir, Jón Bjarnason og
Ögmundur Jónasson. Ef þeir verða áfram upp á móti ýmsum málum
sem er að finna í samstarfsyfirlýsingu stjórnarflokkanna eru dagar
stjórnarinnar senn taldir. En það er líka hugsanlegt að þessir við-
burðir þjappi saman stjórnarþingmönnum, sem þrátt fyrir allt vilja
ekki fórna völdunum sem þeir hafa.
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Stýrivextir hafa lækkað ört síðustu mán-uði og eru þeir nú í sögulegu lágmarki.
Þessar fréttir skipta þó meginhluta þjóð-
arinnar litlu máli, sem skuldar aðallega
verðtryggð húsnæðislán. Fastir raunvext-
ir slíkra lána hafa staðið í stað og breyti-
legir vextir hafa ekki fylgt
vaxtaþróun íbúðabréfa undan-
farna mánuði. Til dæmis hefur
almennt vaxtaálag breytilegra
lífeyrissjóðalána LSR verið í
kringum 0,5% hærra en með-
alávöxtunarkrafa íbúðabréfa.
Í dag er sú krafa um 3% og því
ættu breytilegir raunvextir LSR
að vera í kringum 3,5%. Þeir
eru hins vegar 4% í dag og sam-
kvæmt heimasíðu sjóðsins fara
þeir ekki neðar. Fyrir fjölskyldu
sem skuldar 20 milljónir munar
þetta um 100 þúsund krónum
í árlegan vaxtakostnað. Hví lækka raun-
vextir húsnæðislána ekki í takt við mark-
aðsaðstæður?
Samkvæmt lögum um ávöxtun lífeyris-
sjóða skal árleg raunávöxtun þeirra ekki
vera minni en 3,5%. Þetta var e.t.v. raun-
hæft sjónarmið á sínum tíma þegar íslensk
skuldabréf báru miklu hærri ávöxtunar-
kröfu. Í dag eru þessi lög hins vegar úr
takti við raunveruleikann, bæði nú og til
lengri tíma. Þar sem lífeyrissjóðir eru
skyldugir til að ávaxta fjármuni sína sam-
kvæmt þessum lögum þá er ekki hægt að
ætlast til þess af þeim að þeir láni sjóðs-
félögum sínum í takti við mark-
aðsaðstæður. Þess í stað neyðast
þeir til að halda raunvaxtastigi
uppi. Lækkun raunvaxta er því í
fjötrum lagaákvæða.
Því hlýtur það að vera hlut-
verk löggjafans að breyta þess-
um lögum hið fyrsta svo að þau
séu í takti við aðstæður, t.d. að
samræma þau við ávöxtunar-
kröfur sem ríkja á hverjum
tíma, og losi lækkun raunvaxta
úr fjötrum. Líklegt er að ávöxt-
unarkrafa íbúðabréfa lækki enn
frekar með auknum sveigjan-
leika í lögum varðandi ávöxtun lífeyris-
sjóða. Það myndi draga úr vaxtakostn-
aði íslenskra heimila sem og fyrirtækja
og gera mörg fjárfestingartækifæri að
raunhæfari kostum. Afnám hafta á lækk-
un raunvaxta væri því eins og vítamín-
sprauta í uppbyggingu íslensks samfélags
og atvinnulífs.
Raunvextir í fjötrum
Vextir
Már Wolfgang
Mixa
Kennari við
Háskólann í
Reykjavík
Hví lækka
raunvextir
húsnæðislána
ekki í takti
við markaðs-
aðstæður?
- Þegar hreinlæti skiptir máli
Sími 510 1200
www.tandur.is
Nýr vörulisti …
A
T
A
R
N
A
Varamennirnir
Við veðrabrigði í pólitíkinni dunda
menn sér gjarnan við að velta því
mögulega fyrir sér. Atli Gíslason og
Lilja Mósesdóttir upplýstu bæði í
gær að hvarflað hefði að þeim að
afsala sér þingmennsku og raunar
var ekki annað á þeim að skilja en
að þau kynnu að kveðja þingið fyrir
fullt og fast einhvern tíma seinna.
Og hvað ætli gerðist þá? Jú,
varamaður Atla er Arndís
Soffía Sigurðardóttir og
varamaður Lilju er Kol-
brún Halldórsdóttir. Báðar
verða að teljast líklegar
til að fylgja VG að
málum.
Á óvart og ekki á óvart
Misjafnt var hvort brotthvarf tví-
menninganna úr þingflokki VG kæmi
fólki á óvart. Lilja sagðist í Frétta-
blaðinu milli jóla og nýárs vera að
íhuga málið og þeirri íhugun lauk
sem sagt tæpum þremur mánuðum
síðar með úrsögn. Ákvörðun Atla
kom því frekar á óvart. Raunar hefur
því verið spáð um nokkra hríð
að Atli myndi segja skilið við
stjórnmálin enda hefur hann
verið vart annað en skugginn
af sjálfum sér eftir umfjöllun
og meðferð þingsins um
Landsdómsákærumálið í
september.
Áhrifaleysi
Ástæða úrsagna Atla og Lilju úr þing-
flokknum er fyrst og síðast sú að þau
telja að ekki hafi verið hlustað á þau.
Þau hafa því sagt bless og ætla að
starfa utan flokka. Nokkur reynsla er
af störfum þingmanna utan flokka,
það er að segja í skiptum og tíma
talið. Í málefnalegu tilliti vegur sú
reynsla létt. Með öðrum orðum
sanna dæmin að hafi þingmenn
verið áhrifalausir í þingflokkum
verða þeir með öllu áhrifalausir
utan þingflokka. Svo má nefna
að Lilja hefur sótt talsverðan
styrk í að vera stjórnarþingmað-
ur á móti stjórninni. Nú er hún
bara á móti. bjorn@frettabladid.is
Brotthvarf Atla og Lilju veikir villta vinstrið,
en ekki endilega stjórnarsamstarfið.
Stjórnmála-
menningarpáfar