Fréttablaðið - 09.09.2011, Blaðsíða 8

9. september 2011 FÖSTUDAGUR8
1 Hvaða ráðuneyti hyggst veita fjöl-
miðlaverðlaun á næstunni?
2 Hvaða íslenska fyrirtæki er fata-
hönnuðurinn Nicola Formichetti að
vinna með?
3 Hvað heitir sænski þjálfarinn
sem hefur lýst yfir áhuga á þjálfara-
stöðu íslenska landsliðsins?
SVÖR
1. Umhverfisráðuneytið. 2. CCP. 3. Lars
Lagerbäck.
Prag
29. September í 3 nætur
Frá kr. 59.900
Frábær þriggja nátta helgarferð - síðustu sætin!
Nú er upplagt að skreppa til Prag og njóta haustsins í þessari
einstaklega fögru borg. Haustið í Prag er einstakt og frábært að
heimsækja borgina og njóta lífsins. Gríptu tækifærið og skelltu þér
til Prag og njóttu góðs aðbúnaðar í ferðinni.
Verð kr. 59.900
Netverð á mann. Flugsæti báðar leiðir með sköttum.
Ath. mjög takmarkaður fjöldi herbergja í boði á þessum kjörum
Verð kr. 69.900
Netverð á mann, m.v gistingu í tvíbýli á Hotel Duo **** í 3 nætur með
morgunmat. Aukagjald fyrir einbýli kr. 12.500
Verð kr. 79.900
Netverð á mann, m.v gistingu í tvíbýli á Hotel Clarion Congress **** í 3 nætur
með morgunmat. Aukagjald fyrir einbýli kr. 14.900
FRÉTTASKÝRING
Hvað liggur að baki umræðunnar um
staðgöngumæðrun?
Síðustu ár hefur umræðan um
hvort leyfa eigi staðgöngumæðrun
orðið háværari, en hún er bönnuð
samkvæmt tæknifrjóvgunarlög-
um. Heilbrigðisráðherra skipaði
starfshóp í lok janúar 2009 til að
skoða siðfræðileg, lögfræðileg og
læknisfræðileg álitaefni um stað-
göngumæðrun og hvort leyfa ætti
staðgöngumæðrun hér. Niðurstaða
hópsins var að ekki væri tímabært
að heimila staðgöngumæðrun að
svo stöddu, í júní í fyrra. Hópur-
inn hvatti til frekari umræðu og
að fylgst yrði með þróun mála á
Norður löndum því æskilegt væri að
eiga samleið með grannþjóðunum.
Þingsályktunartillaga um stað-
göngumæðrun var lögð fyrir
Alþingi í lok síðasta árs af Ragn-
heiði Elínu Árnadóttur og sautj-
án þingmönnum úr öllum flokkum
nema Hreyfingunni. Lagt var til
að ráðherra skipaði starfshóp til að
undirbúa lagafrumvarp sem heim-
ilaði staðgöngumæðrun. Meðal ann-
ars ætti að leggja áherslu á að stað-
göngumæðrun yrði aðeins leyfð
í velgjörðarskyni, að sett yrðu
ströng skilyrði fyrir henni til að
tryggja réttindi, skyldur og hags-
muni staðgöngumæðra, foreldra og
barna sem til yrðu með úrræðinu.
Þá átti að leggja áherslu á að stað-
göngumæður og foreldrar gerðu
með sér bindandi samkomulag.
Gert var ráð fyrir að frumvarp
yrði lagt fyrir þingið ekki síðar en
31. mars, rúmum tveimur mánuðum
eftir að rætt var um tillöguna. Að
umræðunni lokinni fór tillagan til
umræðu í heilbrigðisnefnd, þaðan
sem hún var samþykkt með breyt-
ingum fyrr í vikunni.
Hvað er staðgöngumæðrun?
Staðgöngumæðrun í víðum skiln-
ingi er þegar kona gengur með barn
fyrir par eða einstakling og hefur
fallist á það fyrir meðgönguna að
láta barnið af hendi eftir fæðingu.
Staðgöngumæðrun er yfirleitt skipt
í hefðbundna og fulla staðgöngu-
mæðrun. Hefðbundin er þegar stað-
göngumóðirin gengur með barn
sem erfðafræðilega er hennar.
Full staðganga er þegar staðgöngu-
móðirin er ekki erfðafræðileg
móðir barnsins. Í þessum tilvikum
geta báðar kynfrumur komið frá
væntanlegum foreldrum, en einnig
getur önnur eða báðar kynfrumur
komið frá kynfrumugjöfum.
Staðgöngumæðrun er enn frem-
ur skipt í staðgöngumæðrun í
velgjörðar skyni og hagnaðarskyni.
Aðeins er vilji fyrir því að heimila
staðgöngumæðrun í velgjörðar-
skyni hér á landi.
Hver er eftirspurnin?
Talið er að upp undir fimm pör á ári
myndu nýta sér staðgöngumæðrun
á hverju ári yrði hún leyfð. Fjöld-
Flókin úrlausnarefni
bíða hóps um staðgöngu
Staðgöngumæðrun er bönnuð samkvæmt lögum. Á Alþingi hefst senn vinna
við frumvarp sem mun heimila staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni.
FÁIR ÞURFA ÚRRÆÐIÐ Talið er að upp undir fimm pör á ári þyrftu að nýta sér
staðgöngumæðrun. NORDICPHOTOS/GETTY
Úr nefndaráliti meirihlutans:
„Í flestum löndum Evrópu er staðan sú að staðgöngumæðrun er ekki leyfð,
þ.e. hún er ýmist bönnuð með beinum hætti eða með ákvæðum annarra
laga, t.d. laga um tæknifrjóvgun eða laga um ættleiðingu sem koma í reynd
í veg fyrir að staðgöngumæðrun sé heimil.“
Staðgöngumæðrun er leyfð í Rússlandi, Ungverjalandi og Úkraínu með
misströngum skilyrðum. Þá er staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni leyfð til
dæmis í Bretlandi, Hollandi, Grikklandi og Georgíu. Engin ákvæði um stað-
göngumæðrun eru meðal annarra í Belgíu, Króatíu, Tékklandi, Portúgal og
Rúmeníu.
Staðgöngumæðrun er leyfð bæði í Kanada og Bandaríkjunum.
Staðan í öðrum löndum
inn færi þó eftir því hverjum væri
heimilt að nýta úrræðið auk þess
sem fjöldinn gæti verið meiri fyrstu
árin þar sem staðgöngumæðrun
hefur ekki verið heimil hingað til.
Læknisfræðileg tilefni til stað-
göngumæðrunar eru nokkur, sam-
kvæmt skýrslu vinnuhópsins.
Bein tilefni eru konur sem fæðast
án legs, hafa sjúkdóma í legi – til
dæmis krabbamein, legnám eða
skemmdir í legi. Óbein tilefni eru
konur sem myndu stofna lífi sínu
og barns í hættu sökum sjúkdóma.
Einnig konur sem hafa upplifað
endurtekin fósturlát eða misheppn-
aðar tæknifrjóvganir. Önnur tilefni
sem nefnd hafa verið, án þess að að
baki séu læknis fræðilegar ástæður,
er ef konur vilja ekki leggja á sig að
ganga með og fæða barn, eða ef um
er að ræða einhleypa karlmenn og
samkynhneigð karlmannspör.
Gagnrýni á tillöguna
Í umsögnum um þingsályktunar-
tillöguna settu margir fram efa-
semdir, á ýmsum forsendum. Meðal
þess sem var gagnrýnt við sjálfa
tillöguna var hversu stuttur tími
væri ætlaður í vinnuna, ekki næg
umræða hefði farið fram um málið
til þess að frumvarp yrði tilbúið
nokkrum mánuðum síðar. Í tillög-
unni sem fór úr heilbrigðisnefnd
var tímarammanum breytt, og er
nú gert ráð fyrir að frumvarp verði
lagt fram í síðasta lagi 1. mars
2012. Margir gagnrýndu einnig
að staðgöngumæður og foreldrar
gerðu með sér bindandi samkomu-
lag. Mannréttindaskrifstofa Íslands
sagði það til að mynda ganga þvert
á mannréttindasjónarmið að gera
samning sem svipti konu rétti yfir
líkama sínum. Í hinni breyttu til-
lögu hefur þetta ákvæði verið tekið
út. Í nefndaráliti meirihluta heil-
brigðisnefndar kemur fram að ekk-
ert samkomulag geti tekið frá konu
ský lausan rétt til að ráða yfir eigin
líkama. Jafnframt geti ekkert sam-
komulag tekið frá konu rétt til að
teljast móðir barns, burtséð frá því
hvaðan kynfrumur þess koma.
thorunn@frettabladid.is
Á næstu dögum verður fjallað
nánar um álitaefni um staðgöngu-
mæðrun almennt í Fréttablaðinu.
DANMÖRK Lögregluyfirvöld í Danmörku hafa
hafið rannsókn á því hvort Skatturinn eða skatta-
málaráðuneytið hafi brotið persónuverndarlög
með því að leka trúnaðargögnum um skatta-
mál Helle Thorning-Schmidt, formanns Sósíal-
demókrata, og eiginmanns hennar.
B.T. sagði fréttir af því í gær að Thorning-
Schmidt hafi nýtt sér persónuafslátt eiginmanns
síns, sem er skráður til heimilis í Danmörku,
en greiðir þar ekki skatta. Þar af leiðandi hafi
Thorning-Schmidt greitt minna en henni bar í
skatta á sex ára tímabili.
Hún hefur sjálf lýst því yfir að hún eigi ekkert
óuppgert við skattayfirvöld. Þá finnst henni það
háalvarlegt að samskipti hennar við skattayfir-
völd séu komin í hendur blaðamanna.
Lars Lökke Rasmussen, forsætisráðherra og
helsti pólitíski andstæðingur Thorning-Schmidts,
vildi ekki tjá sig um málið sem slíkt, en hvatti þó
til þess að rannsakað yrði hvernig skattagögnin
höfnuðu í höndum BT.
Þingkosningar fara fram í Danmörku þann 15.
september, en ekki er víst hvort þetta mál muni
koma til með að skaða Thorning-Schmidt. Hún er
talin líkleg til að hreppa stöðu forsætisráðherra,
miðað við fylgi flokkanna í nýlegum skoðana-
könnunum. - þj
Skattamál formanns danskra Sósíaldemókrata dregin fram í kastljósið rétt fyrir þingkosningar:
Rannsókn hafin á leka á trúnaðargögnum
Í VANDRÆÐUM Helle Thorning-Schmidt, formaður
Sósíaldemókrata í Danmörku, er í kastljósinu vegna
skattamála. Rannsókn er hafin á því hvernig trúnaðar-
gögn lentu í höndum fjölmiðla. NORDICPHOTOS/AFP
VEISTU SVARIÐ?