Faxi - 01.10.1986, Page 10

Innri-Njarðvíkurkirkja — myndin tekin á afmœlisdeginum.
að kirkjan hafi verið aflögð í lengri
tíma.
Jón hét maður og var Halldórs-
son ábúandi í Innri-Njarðvík á
áttunda tug 17. aldar. Hann var
lögréttumaður og því í betri
bænda tölu. Jón hefur verið mað-
ur dugmikill og fylginn sér. Árið
1670 fær hann því til vegar komið,
með leyfi fógetans á Bessastöð-
um, Jóhanns Klein og biskupsins
í Skálholti, Brynjólfs Sveinssonar,
eins og hann sjálfur segir ,,að
uppbyggja kirkjuna hér á Innri-
Njarðvík." Aðalröksemd hans
fyrir beiðninni er sú að , .sérdeilis
veikt og aldrað fólk mætti hér
þjónustast, sem ekki hefur
hreysti eða burði til að koma til
Kirkjuvogs alltíð þá þörf er.“ Jón
fær meira að segja fógetann til að
leggja fé til byggingarinnar
,,ásamt fleiri öðrum góðum
mönnum“ eins og hann orðar það.
Töluvert stapp varð út af tíunda-
og tollagreiðslum til kirkjunnar.
Til eru mikil gögn um þann mála-
rekstur allan sem of langt mál yrði
að rekja, sem í stuttu máli endaði
á þá lund að hálf kirkjan í Innri-
Njarðvík öðlaðist alkirkjurétt.
Skemmst er frá því að segja að
kirkja sú, er Jón Halldórsson lét
reisa, var öll hin myndarlegasta
að þeirra tíma hætti og vel búin.
Naut hún löngum gjafmildi Kefla-
víkurkaupmanna og annarra stór-
menna í grenndinni. Hún stóð
með stöðugu og góðu viðhaldi í
tæplega 140 ár, sem er hár aldur
fyrir torfhús. Árið 1807 reisti Egill
hinn ríki Sveinbjömsson nýja
kirkju í Innri-Njarðvík. Er nú sá
munur á orðinn að kirkjubóndinn
er ekki leiguliði konungs heldur á
sína jörð sjálfur. Sú kirkja var og
öll hin prýðilegasta. Henni var
breytt í timburkirkju árið 1829
með þeim hætti að moldir torf-
hússins vom burtu teknar en súð-
að á grindina í staðinn. Þrjátíu ár-
um síðar er hún niður tekin og
Hörður Ágústsson, listfrœdingur
flutti mjög fróðlegt erindi um kirkju-
byggingalist.
önnur timburkirkja reist í stað-
inn. Fmmkvæði að því verki átti
útvegsbóndinn og dugnaðarfork-
urinn Ásbjöm Olafsson. Óhætt
mun að fullyrða að þetta nýja
guðshús þeirra Njarðvíkinga hafi
verið mun veglegra en það fyrra,
enda var það í samræmi við þann
mikla framfarahug sem í Islend-
ingum var um þær mundir. Sem
dæmi um sókndirfskuna og fórn-
fýsina má nefna að heimamenn
lögðu hinni nýju kirkju sinni yfir
helming þeirra ijármuna sem
þurfti til að koma henni upp. Að
tæpum þremur áratugum liðnum
tók að sjá á húsinu. Þá var, eins og
gengur og gerist, þingað í sóknar-
nefnd, hvort gera ætti við eða
byggja að nýju. Ofan á varð að
reisa nýja járnvarða timbur-
kirkju. Þessi ákvörðun var og í
samræmi við tísku og tíðaranda,
sérstaklega í hinum fjölmennari
sóknum. Gömlu timburkirkjurn-
ar sem tóku að leysa torfkirkjurn-
ar af hólmi uppúr fyrsta fjórðungi
19. aldar reyndust illa og voru of
litlar. Einn maður var þó ósam-
mála ákvörðun sóknarnefnar,
sjálfur kirkjubóndinn, Ásbjörn
Ölafsson. Hann ritar undir nafn
sitt í gjörðarbókina: ,,Vil ekki
timburkirkju“. Hvemig gat staðið
á þessu? Hvernig kirkju vildi
hann? Steinkirkju að sjálfsögðu.
Ástæðan hlýtur að vera sú að
nokkrum árum áður hafði Magn-
ús Magnússon frá Gauksstöðum
lært steinsmíð við byggingu Al-
þingishússins, eins hitt að um
þær mundir var rekinn mikill
áróður í ísafold fýrir steinhúsa-
smíð. Hversu svo sem því hefur
verið háttað að öðru leyti þá er hitt
víst að sjónarmið Ásbjarnar urðu
ofan á þegar til kom. Hafist var
handa um grjótaðdrátt síðla árs
1884 og byrjað að hlaða húsið vor-
ið eftir. f árslok er kirkjan fullbúin
að kalla og hún vígð 18. júlí 1886.
Innri-Njarðvíkurkirkja kostaði
5491 krónu og 48 aura á verðlagi
þess tíma, þar af lögðu sóknar-
menn 2405 krónur og 29 aura eða
um 44 af hundraði og vó þar
þyngst framlag Ásbjarnar. í bréfi
til prófastsins í Görðum, Þórarins
Böðvarssonar, er þungt hljóðið í
Ásbimi bónda út í háyfirvöldin,
sem hann telur ekki hafi verið svo
liðleg að hjálpa við bygginguna,
,,en ég meina ekkert af þessu til
yðar herra prófastur, þvert á
móti,“ enda hrósar séra Þórarinn
Ásbirni mjög í bréfi til biskups. Af
einhverjum ástæðum hefur
kirkjusmíð Ásbjarnar Ólafssonar
ekki fallið stiftsyfirvöldum í geð.
Hann storkar þeim m.a. með því
að senda byggingareikninginn í
uppkastsformi og lætur enginn
fylgiskjöl með, sem honum ber.
,,Ég vona“ segir hann í bréfi til
prófasts ,,að kirkjustjórnin finni
ekki ástæðu hjá sér að fara nú að
setja út á hvorki bygginguna né
Safnaðarheimilið var þéttsetið.
Frá hátíðarmcssunni — Séra Þorvaldur Karl Helgason sóknarprestur fyrir
altari.
214 FAXI