Faxi - 01.03.1989, Blaðsíða 17

& SUDURNESJUM
Ástœða þess að undirritaður stingur niður penna nú er að
vekja athygli á þvíað skólahald hefur verið í Keflavík ísamfellt
100 ár á þessu ári, 1989.
Vitað er að skólahald hófst fyrr íKeflvík en heimildir skortir
þannig að fullyrða megi að það hafi verið samfellt í lengri
tíma.
Það sem hér fer á eftir er útdráttur úr ritgerð sem Ari Þ.
Sveinsson og Kristinn Hilmarsson skrifuðu á árunum 1978 og
1979. Leiðbeinandi við ritsmíðina var Lýður Bjömsson. Einnig
veittu okkur upplýsingar þeir Guðleifur Sigurjónsson, Guðni
Magnússon og Ólafur Þ. Kristjánsson.
Ritgerðin fjallar um ástand og þróun fneðslumála í Rosm-
hvalaneshreppi til 1904 með sérstakri áherslu á Keflavík.
Það sem hér fer á eftir eru 3. og 4. kafli ritgerðarinnar.
Kaflar 1 og 2 eru yfirlitskaflar og fjallar 1. um þróun frœðslu-
skyldu og menntunarástand fram á 19. öld. Annarkafli fjallar
síðan um menntunarástand alþýðu og barna á Suðurnesjum
áður en skólahald hefst þar. íþeim kafla er grein um heimilis-
kennara í Keflavík. Með greinarkorni þessu fylgir skrá yfir
heimiliskennara og aðra kennara í Keflavík til 1904.
SKÓLAHALD í KEFLAVÍK TIL 1904
Skólahald á Suðurnesjum
utan Keflavíkur og tengsl
þar á mílli
Fyrstu skólamir, sem eru stofnað-
ir á Suðumesjum, em bamaskólinn
í Gerðum í Útskálasókn og Thor-
killiskólinn að Brunnastöðum í
Kálfatj amarsókn.
Gerðaskóli er stofnaður 1871 og
tekur til starfa um haustið 1872.
Sama ár tekur skólinn að Bmnna-
stöðum einnig til starfa. Þessir skól-
ar em báðir stofnaðir að tilstuðlan
prestanna í sóknunum. Séra Sig-
urði B. Sívertsen á Útskálum og
séra Stefáni Thorarensen á Kálfa-
tjöm.
Fyrsti kennarinn við Gerðaskól-
ann er Þorgrímur Guðmundsen og
við Thorkilliskólann er fyrsti kenn-
ari Oddgeir Þórðarson bróðir Þor-
gríms.
Um tilurð skólans á Vatnsleysu-
strönd vitum við lítið, enda kemur
hann skólasögu Keflavíkur lítið við.
Oðm máh gegnir um skólann í
Gerðum, þar sem hann var í sömu
sókn og sama hreppi, og styttra var
fyrir böm úr Keflavík að sækja
hann. Þegar við fómm yfir skýrslur
frá skólunum í Útskálasókn rák-
umst við öðm hvom á skýrslur frá
skólanum á Vatnsleysuströnd. í
nemendatalinu frá skólanum var
aldrei getið um nemendur frá Kefla-
vík, en oft um nemendur frá Njarð-
vík, enda var Njarðvík í sömu sókn
og skólinn.
Elsta bamaskólahúsið í Garði var
byggt fyrir fé sem safnaðist í sókn-
inni og í það lögðu m.a. kaupmenn-
imir úr Keflavík. Þó var það nú ekki
mikið.
Við athugun á tveimur fyrstu dag-
bókum bamaskólans í Garði kom í
ljós að þar vom nemendur úr Kefla-
vík.
Þegar athugaðar vom hreppsbækur
Rosmhvalanesshrepps kom í ljós að
foreldrar þessara bama töldust ekki
til efnamanna. Margir krakkamir
bjuggu t.d. hjá mæðmm sínum,
sem vom oiðnar ekkjur, og borguðu
sama og ekkert í útsvar.
Ástæðumar fýrir því, að ekki hafa
fleiri sótt skólann, em eflaust marg-
ar. Eftirfarandi hefur þó ömgglega
haft sitt að segja. í fyrsta lagi var
ekki heimavist í Garðinum, þó hafa
ef til vill einhver böm getað verið á
einkaheimilum. í öðm lagi mikil
Skólaár nem. úr K.vík okt. nóv. des. jan. feb. mars. apr.
1872-73 í i i
1873-74 l(sami) i í i
1874-75 1 i i
1875-76 1 i í í
1876-77 0
1877-78 0
1878-79 0
1879-80 0
1880-81 1 1
1881-82 0
1882-83 7 4 4 4 7 4 4 4
1883-84 0
1884-85 0
1885-86 2 2 2 2 2 2 2 2
1886-89 1 1 1 1 1 1 1 1

FAXI 93