Faxi - 01.03.1989, Blaðsíða 18

SKÓLINN. Bamaskólirm I Kefiavík 1897—1911. Húsið stendur enn og er niirner 3 vid íshússtlg.
fjarlægð út í Garð. í þriðja lagi þá
var ekki um skólaskyldu að ræða
fyrr en eftir 1907. Og í síðasta lagi
þá hefur mjög fljótlega, eftir að skól-
inn í Garði var stofnaður, komið vís-
ir að skólahaldi í Keflavík.
Það er ekki undarlegt þótt böm
efnameira fólks hafi ekki verið í
skólanum, því það hefur ráðið til sín
heimiliskennara.
Árið 1874 er álitið að eitthvert
skólahald hafi bytjað í Njarðvík en
stöðugtskólahald ekki fyiTen 1884.
Skólahaldið fyrstu 10 árin var í
Innri-Njarðvík en þar mun hafa ver-
ið meiri byggð en í Ytri-Njarðvík.
Um tengsl þessa skóla við Keflavfk
er ekkert vitað en það er ólíklegt að
krakkar úr Keflavík hafi sótt þenn-
an skóla m.a. vegna þess að frá
gömlu byggðinni í Keflavík er dá-
góður spotti til Innri-Njarðvíkur.
Hvenær skólahald í Hvalsnessókn
hefst verður ekki sannreynt, en í
bréfi dagsettu 12. ágúst 1885, sækir
séra Sigurður B. Sívertsen um 100
kr. styrk fyrir skólaárið 1885—86,
fyrir skóla í Keflavík, Leira og
Hvalsnessókn. í bréfinu kemur
fram að í Hvalsnessókn hefur verið
kennt 1884-85. í öðra bréfi dag-
settu 20. febrúar 1886 segir Sigurð-
ur að í Hvalsnessókn hafi skólinn
haldið áfram veturinn 1885-86
þrátt fyrir að þeir fengu ekki 200 kr.
sfyrkinn.
Á Þjóðskjalasafninu era til dag-
bækur ftá skólunum í Hvalsnes-
sókn. Það var kennt að minnsta
kosti á tveimur stöðum í sókninni,
og bækumar heita Miðnessskóla-
bók 1889-90 og 1893-95, Suður-
nessskólabók 1903-04 og Norður-
nessskólabók 1903—05.
Athugun á nemendum í þessum
skólabókum leiddi í ljós að þar vora
ekki nemendur úr Keflavík.
Eitthvert skólahald hefst í Leira í
Útskálasókn (sem er á milli Garðs
og Keflavíkur) um svipað leyti og í
Keflavík. Þó hefst það eitthvað
seinna, en í Keflavík, eins og kemur
fram í ritgerðinni síðar.
Það er næsta öraggt að Keflvíking-
ar hafa ekki sótt skóla þar. Skóla-
hald þar fór fram í einkahúsum og
hefur eflaust aðeins verið fyrir þau
böm sem vora í Leira. Auk þess
virðist ætíð hafa verið skólahald í
Keflavik þegar það var í Leiranni.
Þegar sótt var um styrk úr lands-
sjóði til skólamála í Útskálasókn ár-
in 1872-1891 fékk Gerðaskóli alla
upphæðina til ráðstöfunar. í skjala-
saftii Landshöfðingja era til reikn-
ingar Gerðaskóla og þar kemur í ljós
1884-85 að Gerðaskóli leggur til
kennslumála í Leira og Keflavík 90
kr. Allt til 7. júní 1891 er skólinn í
Keflavík útibú frá Gerðarskóla.
Sóknamefnd Útskála samþykkti
ályktun 7. júní 1891 þess efnis að
bamaskólamir á Útskálum og í
Keflavík yrðu reknir sem tveir að-
skildir skólar, hvor með sínu sér-
staka fjárhaldi.
Skólinn í Leiru var útibú frá
Gerðaskóla fram á 20. öldina.
Skólahald í Keflavík
Að leita uppi skýrslur frá bama-
skóla Keflavíkur, á áranum um og
fyrir síðustu aldamót, er ekkert
áhlaupaverk. Það er tímafrekt að
leita að þeim og krefst mikillar þol-
inmæði. En vegna óvæntrar aðstoð-
ar Ólafs Þ. Kristjánssonar tókst að
finna 14 skýrslur, frá ,,upphafi“
skólans og til 1904. Þessar skýrslur
erafrááranum 1887-88,1889—90,
1890-91, 1891-92, 1892-93,
1893-94, 1894-95, 1895-96,
1896-97, 1897-98, 1900-01,
1901-02, 1902-03 og 1903-04.
Eflaust era til fleiri skýrslur í
Skjalasafni Landshöfðingja á Þjóð-
skjalasafninu, en leit að þeim verð-
ur að bíða betri tíma.
í skýrslum þessum era ýmsar
markverðar upplýsingar, t.d. varð-
andi kennslugreinar, kennslulengd
á dag, stundafjölda í hverri grein á
viku, bókakost, kennsluáhöld,
Qölda bama og aldur þeirra, hven-
ær próf vora haldin, einkunnir
bamanna, húsnæði og kennara,
auk þess sem reikningar skólans
fyrir skólaárið á undan fylgja yfir-
leitt. Reikningar era til fyrir skóla-
árin 1890-91, 1891-92, 1892-93,
1893-94, 1894-95, 1895-96,
1896-97, 1899-1900, 1900-01 og
1901—02. Ætlunin er að gera þessu
nokkur skil hér á eftir. Hins vegar
verður sleppt að minnast á atriði
eins og hveijir hafi verið prófdómar-
ar og annað slíkt.
SKÓLAR
Á
SUÐUR-
NESJUM
*
Oreglulegt skólahald
Fyrsta heimildin um skólahald í
Keflavík, er frá 10. júlí 1877. Þá tal-
ar séra Stefán á Kálfatjöm um
skólatíma og segir:
,,í Gerðaskóla var hann 6 mán-
uðir, í skóla í Keflavík 4 mánuð-
ir, í skóla í Njarðvíkum (fyrir 14
eða 15 böm) aðeins 3 mánuðir".
Samkvæmt þessu, þá hefur verið
kennt í Keflavík veturinn 1876—77.
Um skólahúsnæðið, kennslutæki,
fjölda bama í skólanum, náms-
greinar, kennara og annað í þeim
dúr, hafa engar heimildir fundist.
Það er svo ekki fyrr en veturinn
1884-85, að skólahald virðist hafa
komist á aftur. Þetta kemur fram í
bréfi frá 12. ágúst 1885, sem séra
Sigurður B. Sívertsen á Útskálum
skrifar til Landshöfðingjans yfir ís-
landi. Bréf þetta var sent inn með
skýrslu um skólahald á Útskálum.
Þar segir:
,,Jeg vil eigi undanfella að geta
þess, að eg, eins og af reikningn-
um sjest, hefi leyft mjer að ávísa
borgun af tekjum bamaskólans í
Gerðum alls 180 kr. til bama-
skóla þeirra, sem hrepps og
sóknanefndum þótti brýn nauð-
syn til bera að stofna á næstliðnu
hausti í Keflavík, Leira og
Hvalsnessókn, í kennzlustyrk
handa fátækustu bömum, sem
vegna vegalengdar og fátæktar
var ómögulegt að njóta uppfræð-
ingar í þamaskólanum í Gerð-
um.“
Af þessum 180 kr. fóra 90 kr. til
bamaskólanna í Leira og Keflavík.
í bréfi þessu talar séra Sigurður
um, að nefndir skólar hafi gefið
góða raun og að fyrirhugað sé að
halda þeim áfram næsta vetur. Það
sé hins vegar einn agnúi þar á, en
það er kostnaðurinn við skólahald-
ið. Það þurfi að leigja herbergi
handa skólunum og fá til þeirra
kennara. Með þetta í huga, þá sækir
séra Sigurður síðan um viðbótar
styrkveitingu, kr. 200, til handa
þessum skólum.
20. feb. 1886 talar séra Sigurður
enn um fyrmefnda skóla og segir,
að mikill áhugi sé kominn bæði í
Keflavík og Hvalsnessókn, að
stofna þar skóla. í bréfinu kemur
fram að fyrmefndri umsókn um
styrkveitingu til handa þessum
skólum var ekki sinnt. Hvalsnes-
sóknarmenn héldu þó áfram skóla-
haldi veturinn 1885-86 í þeirri von
94 FAXI