Bankablaðið - 01.12.1955, Page 27

hagur margra Evrópuríkja mjög höllum
fæti. Reis las í fangelsinu um þær tiltekt-
ir þýzku stjórnarinnar, að láta prenta ó-
teljandi billjónir marka, til þess að reyna
að rétta við hinn bágborna fjárhag ríkisins.
Þá datt Reis í hug, að ef hann aðeins gæti
fundið einhverja aðferð til að láta prenta
handa sér portúgalska bankaseðla, væri
hann enn fær um að gera nýlendudrauma
sína að veruleika.
Hann lét vini sína færa sér allar fáanleg-
ar upplýsingar, jafnt stórar sem smáar, um
athafnir Portúgalsbanka viðkomandi fram-
leiðslu og hagnýtingu gjaldmiðilsins — og
hann gerði tvennar ályktanir. í fyrsta lagi,
að síðastliðin ár hefði bankinn gefið út
miklu meira magn af peningum en leyfi-
legt var, lögum samkvæmt, og það voru
ráðstafanir, sem gátu komið bæði bankan-
um og stjórninni í slæma klípu, og í öðru
lagi, að bankinn hefði engin tök né mögu-
leika á að fylgjast nákvæmlega með, hve
margir peningaseðlar af hverri seðlastærð
voru í umferð hverju sinni.
Athygli Reis beindist einnig að öðru.
Prentsmiðja bankans prentaði sjálf mest-
an hluta gjaldmiðilsins, en þó var nokk-
uð af 500 og 1000-escudo seðlum prentað
lijá Waterlow &: Sons, Ltd. í Lundúnum.
Seðlafalsarar höfðu löngum valdið Portúgöl-
um erfiðleikum, en myndamót, prentlitir
og tæknilegar aðferðir Waterlows voru
svo fullkomnar, að ekki var hægt að falsa
seðla þá, sem þar voru prentaðir. Og nú
tók hið mikla áform að myndast í hinum
snjalla huga Reis.
í ágúst var Reis dæmdur sekur um fjár-
svik gagnvart hluthöfum járnbrautarfélags-
ins, en þrem mánuðum síðar hratt æðri
dómstóll þeim úrskurði.
Reis hafði valið sér þrjá framúrskarandi
hæfileikamenn úr hópi vina sinna, til þess
\ Alúðarþakkir flyt ég öllum starfs-)
( mönnum Landsbankans fyrir vin- j
) semd og góðar gjafir á sextugsaf- <j
) mceli mínu. )
j GUÐJÓN E. JÓNSSON. j
að koma áformi sínu í framkvæmd. Voru
það Karel Marang van Ysselveere, velmeg-
andi kaupsýslumaður og fjármálamaður í
Haag, og átti hann að vera aðalmaðurinn;
senor José Bandeira, bróðir portúgalska
sendiherrans í Haag, er átti að vera aðstoð-
armaður hans, og þýzkur maður, Gustav
Hennies, er hafði á sér vafasamt orð fyrir
ólögleg gjaldeyrisviðskipti ií Suður-Ame-j
ríku, og átti hann að vera persónulegur
ráðunautur Reis.
Reis ákvað að segja Marang og Ban-
deira ekki frá nema litlu einu viðvíkjandi
áformi sínu. „Þegar maður starfar í góðri
trú,“ skrifar Reis í Játningum sínum, sem
hann gaf út síðar, „mun sá maður, sent
hann á viðskipti við, sérstaklega heiðurs-
maður á borð við Sir William Waterlow,
bregðast eðlilega við þeirri góðu trú.“
Bæði Marang og Bandeira áttu að álíta
— og gerðu það líka lengi vel — að þótt
aðferðir þessar væru ólöglegar, hefði Reis
fullt samþykki stjórnarinnar í Angola til
þeirra, þar eð markmiðið væri að bjarga
nýlendunni frá gjaldþroti.
José Bandeira fékk bróður sinn, sendi-
herrann, til þess að skrifa bréf, sem kynnti
Marang opinberlega sem sendifulltrúa
Portúgals, — og það var einmitt það skil-
ríki, sem hafðisvo mikil áhrif á Sir William.
Strax þegar Marang kom til Lissabon eftir
heimsóknina til Waterlows, hófst Reis
handa um að falsa þrjú merkileg skjöl.
Eitt þeirra var samningur milli land-
BANKABLAÐIÐ 33